Kwestia zaangażowania podmiotu dokonującego obserwacji.
czy może ona być obiektywna?
że niby tak właśnie powinno być
Michaił Łomonosow: obserwatorem winna kierować wyłącznie bezinteresowna ciekawość poznawcza, np. przesłanki utylitarne zakłócają wyniki
Zimmermann: patrzeć trzeba świeżym okiem, posiadana wiedza i tradycja naukowa przeszkadzają
Claude jakiśtam: obserwacja bez założonej z góry idei, umysł nasz musi być bierny, my tylko słuchamy natury i rejestrujemy to, co ona mówi, idea pojawia sie dopiero po zaobserwowaniu faktu
(ktoś tam chce wyrzucić wszystkie mikroskopy)
neopozytywizm: fakty ujęte w zdania protokolarne to właściwe oparcie dla tworzenia wiedzy teoretycznej
Jednak z poznaniu zawsze jest jakiś czynnik subiektywny (tradycja, kultura) - Fleck - szkoły naukowe kształtują własne style myślenia
Oberwację nazywano niekiedy eksperymentem naturalnym .
Eksperyment ex post - jeśli nie możemy czegoś zaaranżować (np. W astronomii), to możemy przynajmniej nastawić się na tę obserwację, kiedy dany fenomen ma nastąpić.
Eksperyment - próba, badanie, procedura doświadczalna, mająca na celu rozstrzygnięcie jakiegoś problemu teoretycznego, a w trakcie tej procedury wywołuje się zjawisko badane, albo wpływa na jego przebiego poprzez modyfikację warunków.
Historia.
Francis Bacon - pierwszy od eksperymentów, eksperymentowanie jest zajęciem twórczym, badacz jest czynny, twórczy, stosuje narzędzia sztuki (metody badawcze), aby "dręczyć" przyrodę, która "łamana kołem tortur ujawnia swe tajemnice" (feministki się wypluły na utożsamianie natury z kobietą, zaś ekolodzy na znęcanie się nad przyrodą)
experimenta crucis, lucifera et fructifera Ernest Mach (1838 - 1916) ojciec duchowy pokolenia pozytywistów, fizyk, historyk sztuki, autor koncepcji ewolucjonistyczno-behawioralnej
eksperyment realny
eksperyment myślowy
Instynktowne podłoże działań o charakterze eksperymentalnym i badawczym, podłoże jako wspólne ludziom i zwierzętom, eksperymentowanie umożliwia orientację w przyrodzie i przewidywanie.
Eksperymentowanie zwierzęce różni się od ludzkiego zakresem i sferą zainteresowań, wiedza gatunku (u ludzi też) jest dziedziczna, chroni przed zachowaniami ryzykownymi (wiemy, że kamienie nie latają).
(1859 - Charles Darwin "O powstawaniu gatuków")
Konwencjonalizm - Pierre Duhem, Hugon Dingler
Duhem - czynnik subiektywny oraz konwencjonalny, bazujący na umowności pewnych elementów empirycznych.
Dingler - "Das Experiment, sein Wesen und seine Gesichte" ("Eksperyment, jego istota i historia" - 1928)
(…)
… wykonywany w warunkach pozaziemskich.
Lata 60 XX w.
Szkoła NHS (Nowa Historia i Socjologia Nauki), nurt brytyjski, w refleksjach zwraca się uwagę na realia eksperymentowania, kulisy laboratoriów i pracy naukowej ("Mocny program socjologii wiedzy")
Lata 80 XX w.
Nowy Eksperymentalizm - USA, przeciwko teoretycyzmowi.
Główni myśliciele filozofii nauki.
najpierw jako opisowa filozofia i metodologia nauk.
XIX w. - pozytywizm z elementami scjentyzmu
po wojnie - mniej opisowo, a bardziej normatywnie i obrazoburczo, im dalej tym mniej nabożny stosunek do nauki
1. Ernest Mach - z pochodzenia Czech, wykłada w Pradze, fizyk (jednostka macha - prędkość dźwięku), zwlacza metafizyczne interpretacje fizyki, odrzuca tezę, że nauka winna opisywać obiektywną rzeczywistość ukrywającą się za zjawiskami.
"Wojna trzydziestoletnia…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)