MYŚL POLITYCZNA OŚWIECENIA Liberalizm polityczny - w drugiej poł. XVIII w. liberalizm arystokratyczny (Monteskiusz), wzbudzał już wyraźny sprzeciw
- pisarze tej doby szli dalej, zastępując hasło liberalizmu arystokratycznego, głoszącego ideę przymierza wielkiego ziemiaństwa z
wierzchołkiem burżuazji - hasłem liberalizmu w interesie wyłącznie lub przede wszystkim burżuazji
- stan niezadowolenia pogłębiała chwiejność obozów arystokratycznych Wolter - najwybitniejszy pisarz tej epoki
- pozostawał pod znacznym wpływem Monteskiusza
- "Listy o Anglikach" - zafascynowany ustrojem angielskim, myślą Locke'a, przejął od nich "etykę utylitaryzmu"
- to, co jest etycznie dobre, jest korzystne - zapewnia nam szczęście
Podział wolności na dwie kategorie
1. wolność cywilna (wyznania, poruszanie się, wolność słowa, druku, prowadzenia działalności gospodarczej)
2. wolność polityczna (wpływania na bieg spraw politycznych, uczestnictwa w sprawowaniu władzy)
- wolność cywilna jest absolutnie niezbędna - wolność można pogodzić z absolutyzmem
- Locke w życiu by się z tym nie zgodził
- wystarczy, że absolutny monarcha będzie sprawował władzę zapewniając wolność cywilną
- zgadzał się z monteskiuszowską filozofią dziejów, koncepcją wolności jako podległości prawu, sprzeciwiał się również despocji
- oświecony władca, przyjaciel filozofii sam będzie promotorem likwidacji absolutyzmu
- sam ma zrezygnować z władzy absolutnej na rzecz umiarkowanej
- państwo burżuazyjne (monarchia umiarkowana) miało kultywować zasadzie mieszczańskiego utylitaryzmu
- (władza należy do tych, którzy posiadają - cenzus majątkowy
- wolność jest sprzężona nie z równością, lecz z własnością (równość występuje jedynie w stosunku do praw naturalnych)
- obalał ideę kompromisu arystokratyczno-mieszczańskiego
- domagał się jedności prawa, krytykował pasożytnictwo kleru i szlachty, ucisk chłopa i interwencjonizm państwa w sfery
gospodarcze Denis Diderot - redaktor „Wielkiej encyklopedii”, stworzył bardziej radykalną od Woltera koncepcję polityczno-prawną
- nie podzielał wolterowskiego przekonania jakoby „oświecony” monarcha doprowadzi do powszechnego szczęścia i powszechnej
sprawiedliwości
- jedynie suwerennym reprezentantem ludu może być parlament
- bogacenie się jednostek to droga ku powszechnemu dobrobytowi
- domagał się wolności handlu, poszanowania praw własności, „taniego” państwa
- dostrzegał ujemne strony kapitalizmu - wyzysk, narastające problemy społeczne
(…)
… społeczne
- odrzucał antyegalitaryzm Woltera w dziedzinie powszechnej oświaty (głosił hasło kształcenia wszystkich)
Adam Smith
- Anglik, był bardziej ekonomistą niż teoretykiem państwa
- dokonał jednak syntezy angielskiego liberalizmu politycznego, autor „Bogactwa narodów”
- społeczeństwo jest zespołem luźno ze sobą związanych jednostek i że w związku z tym wszelka analiza społeczeństwa i społecznych
stosunków powinna się opierać na badaniu jednostki ludzkiej, jej natury i interesów
- gospodarką rządzą określone prawa ekonomiczne o walorze obiektywnym, a wszelka wartość jest rezultatem produkcyjnej pracy
ludzkiej (sprzeciwiał się ideom merkantylizmu i fizjokratyzmu)
- najlepszą, najbardziej naturalną ochronę praw jednostki stanowi wolna konkurencja
- nieangażowanie się państwa w życie gospodarcze…
… elementów kapitalizmu w schemat struktur politycznych feudalizmu
Wizerunek władcy
- Ludwik XIV zbudował Wersal, inaczej w Oświeceniu - kto jest sługą państwa nie może zamykać się w pałacu
- Fryderyk II ubierał się w mundur pułkownika, jego styl życia miał niczym się nie różnić od żołnierskiego, spał w koszarach
- nie miało to nic wspólnego z rzeczywistością, rezydencja tylko z zewnątrz przypominała…
… z przesłanej racjonalnych, a nie metafizycznych)
- mądry władca - „widzący dalej” - sam włada, ku chwale i szczęściu poddanych
- monarcha oświecony jest inteligentny i nowoczesny
- oświecony monarcha to ojciec całego narodu (dba o bezpieczeństwo i pokój, rozwój gospodarczy)
- zwolennik tolerancji religijnej i liberalizmu ekonomicznego
- jego władza jest nieograniczona
- nie wiążą go opinie ludności - wyklucza…
… chilijskiego, potem np. w Rosji za rządów Borysa Jelcyna
Fizjokratyzm
- fizjokratyzm był odpowiedzią na wzrastającą rolę rolnictwa w protekcjonizmie gospodarczym francuskiej monarchii
- fizjokraci popierali duże, dysponujące kapitałem rolnictwo, nadwyżki pragnęli przekazać innym, deficytowym gałęziom gospodarki
- podział społeczny na właścicieli ziemskich, klasę produkcyjna i klasę jałowa
- prawnonaturalne…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)