Łac. libertas - wolność. Liberalna myśl rozwijała się od czasów XVII w.(Monteskiusz, Locke). Po raz pierwszy w intencjach politycznych nazwę liberalizm wykorzystali jednak dopiero w 1812 r. w Kortezach hiszpańskich parlamentarzyści nazywanie liberales.
U powstania liberalizmu jako ideologii politycznej, leżały chęci rozwoju kapitalizmu przez arystokrację, mieszczaństwo i burżuazję. Siły te przeprowadziły w tym celu rewolucje - niderlandzką, angielską, francuską etc. Źródła liberalizmu wiążą się też jednak z ruchami wolnościowymi - Wiosną Ludów. Ojczyzną liberalizmu jest Wielka Brytania, którą Francja zaczerpnęła potem z myśli Lockea a stamtąd USA ją na cały świat rozlały. W innych krajach europejskich początkowo było słabiutko. W Ameryce Północnej, Azji i Afryce rozwinął się dopiero w XX w. na fali aktywizacji społeczeństw. Po 1989 r. stał się główną światową ideologią.
Ewolucja liberalizmu polega na nakładaniu się na siebie dwóch jego głównych nurtów: 1). Liberalizmu politycznego(stosunek władzy do wolności politycznych, np. sumienia, słowa, zgromadzeń)
2). Liberalizmu ekonomicznego(wolna konkurencja a w niej wolność pracy, produkcji, handlu, rozwój własności prywatnej)
Ideologia liberalizmu składa się z idei:
- indywidualizmu(jednostka to autonomiczna całość, najwyższa wartość, jej celom podporządkowane są inne wartości)
- wolności(służy realizacji celów jednostki. Ta idea jest sednem podziałów w liberalizmie. Najbardziej widoczne jest to w koncepcji wolności pozytywnej i negatywnej. Ta idea jest więc różnie interpretowana przez nurty liberalizmu)
- społeczeństwa(związana z koncepcją umowy społecznej jednostek, wyjaśnia ograniczenia wolności, jako wymóg współistnienia jednostki w społeczeństwie i państwie. Różne nurty różnie to dalej interpretują, zawsze jest ono jednak środkiem do realizacji celów jednostek)
- równości i sprawiedliwości(koncepcje od równości formalnej do materialnej, przy czym różne nurty różnie)
- prawa(prawa natury - uzasadniające niezbywalne prawa naturalne jednostki do życia, wolności, równości etc. Prawa naturalne są pierwotne i wyższe od tych ustanawianych przez państwo)
- państwa(jako instytucja regulująca sprzeczności między jednostkami, wynikające z ich wolności. Fajnie by było, jakby państwa nie było, ale niestety jest złem koniecznym. Należy jednak minimalizować jego rolę do zapewniania porządku wewnętrznego, obrony zew. i rozgraniczania prywatnego od publicznego. Funkcje państwa można sprowadzić do zasad leseferyzmu(laissez faire - pozwólcie działać)
- zmiany(drogą ewolucji, nigdy rewolucji!, rozwój jednostek jest bardzo ważny, nawet błąd w poszukiwaniu drogi rozwoju jest lepszy niż bezruch społeczny)
(…)
… możliwość tyranii większości
Liberalizm amerykański
Tu mamy T. Painea, T. Jeffersona, który w Deklaracji Niepodległości połączył zasady liberalizmu klasycznego z demokratycznym. Liberalizm amerykański wyróżnia się tym, że od początku przybierał cechy liberalizmu demokratycznego.
Tutaj zaznaczyły się trzy fazy(daty środkowe to kryzys gospodarczy i lata 70-te). Po kryzysie mamy New Deal Roosevelta…
… się też ordoliberalizm - nazwany tak od roczników Ordo, w których publikowali prace jego twórcy - Wilhelm Rópke, Alfred Muller - Armack, Ludwik Erhard. Rozwijali oni idee szkoły freiburskiej, stworzonej po upadku III Rzeszy wokół Waltera Euckena. Stworzyli zasadę społecznej gospodarki rynkowej: wolność rynkową, własność prywatną, ale jednocześnie społeczną równość, osiągane przez ochronę własności środków produkcji…
… uważał, że ważna jest na równi i jednostka i społeczeństwo. Podkreślał prawa naturalne człowieka. W trosce o słabszych i uboższych popierał interwencjonizm państwa(istny demokrata!). Stąd Mill był wyznawcą liberalizmu demokratycznego już. Jednak od Milla mogli czerpać i zwolennicy liberalizmu klasycznego(uwaga na wolność jednostki, głupie pańswo!), jak i socjalnego(uwaga na uboższych!).
Herbert Spencer…
… na rynku, czuwającym nad wolną konkurencją.
Liberalizm polski
Sam nic nie stworzył, czerpał z innych, głównie angielskiego i francuskiego. Elementami liberalizmu wzmacniano tu inne ideologie, stąd kształtował się np. liberalny socjalizm, konserwatyzm itp. Antoni Popławski przełożył tu fizjokratyzm, postulując zmiany w rolnictwie. Podobnie czerpali Stasio Leszczyński i Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic.
…
… jest bee, to źródło tych brzydkich totalitarystycznych breji, liberalne państwo wyzbyte nadużyć demokracji jest cool.
Liberalizm francuski
Liberalizmowi we Francji było trudniej - o ile ekonomiczny był ok. o tyle polityczny bee. Tutaj też liberalizm tworzył się we wrogości do Kościoła, bo w duchu francuskiego oświecenia. W Anglii liberalizm i purytanizm nie miały tych problemów.
Stąd we Francji rozwijał…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)