1.
Wstęp
Mechanizm działania leków:
Działanie leku nie jest wyłącznie funkcją jego właściwości fizykochemicznych lub jego budowy,
warunkującej łączenie się cząsteczki substancji leczniczej z właściwym dla niej „miejscem” w
organizmie, lecz uzależnione jest także od wielu zmiennych czynników, np.: masy ciała, wielu i płci
chorego współistnienia różnych chorób i stanu ich zaawansowania. Leki uczestniczą w procesach
biochemicznych, toczących się nieprzerwanie w każdej komórce, aby doprowadzić zakłócone w
stanach patologicznych procesy do stanu prawidłowego.
Mówiąc o właściwościach fizykochemicznych leku mamy na myśli jego rozpuszczalność,
współczynnik podziału n-oktanol/woda, stopień jonizacji, jego aktywność kapilarną, aktywność
powierzchniową.
Efekt izosteryczny – związany z pojęciem podobieństwa geometrii ; zmieniając strukturę
zmieniamy właściwości.
Mechanizm chemiczny działania leków – leki o tym samym mechanizmie działania są związkami
bardzo aktywnymi chemicznie, o swoistym działaniu uzależnionym od budowy chemicznej;
działanie to jest wynikiem chemicznego łączenia cząsteczek leku z receptorami lub też wpływem na
aktywność enzymów, która najczęściej pod wpływem leku ulega zahamowaniu. Końcowego
wyzwolenie efektu farmakologicznego jest wynikiem szeregu procesów biochemicznych.
Doprowadziło to do powstania teorii receptorowej. W wyniku przyczepienia się do receptora,
można określić miejsce uchwytu leku oraz można zaobserwować zmiany leku, mikrostruktury.
Teoria receptorowa:
Receptor – biopolimer o strukturze białkowej będący w stanie rozpoznawać określone ligandy
(ligandy endogenne np. neuroprzekaźniki, ligandy egzogenne np. leki lub inne substancje)
Według tej teorii warunkiem wystąpienia działania farmakologicznego jest połączenie się
cząsteczki określonego leku z właściwym dla niego miejscem na błonie komórkowej lub z
odpowiednim receptorem.
Receptor posiada zdolność tworzenia kompleksu aktywnego z ligandem. Powoduje to szereg zmian
strukturalnych i elektronowych w receptorze, a także w ligandzie, co prowadzi do określonego
efektu biologicznego. Receptory mają swoisty charakter, tzn., że ich rodzaj i budowa przestrzenna
grup czynnych powoduje ścisłe oddziaływanie leku z receptorem.
Można też mówić o wybiórczym działaniu leków, które mogą się dopasowywać poprzez
przekształcenia do „luk” receptora.
Typy wiązań występujących w reakcji leku z receptorem:
- wiązania elektrowalentne (jon-jon)
- wiązania kowalentne
- wiązania jon-dipol
- wiązania wodorowe
- siły Van der Waalsa (wiązania apolarne)
Receptory andrenergiczne:
• typu α (ma elektroujemne centrum)
• typu β (ma strukturę białkową, która jest chelatowana jonami Mg2+)
• aminy katecholowe, np. adrenalina, nor-adrenalina, dopamina
1
Rozróżnia się też receptory błonowe ( w błonach komórkowych) oraz receptory
wewnątrzkomórkowe np. receptory hormonalne umieszczone w cytoplazmie.
Receptory błonowe:
- receptory sprzężone z białkiem regulatorowym G
- receptory jonowe ( w których integralną
(…)
…
H2N
O
CH3
H2N
N
O
S
CH3
O
N
NH
N
Synteza sulfadimetoksyny:
OH
NH
O
N
H
Cl
N
O
HO
N
POCl
NH
N
3
OH
Cl
N
N
3
Cl
N
H 2N
NH2
Cl
CH 3 ONa
OCH
1 . ASC
O
S
O
OCH
HN
N
3
2 . hydr.
H 2N
3
N
N
OCH
3
N
OCH
3
Modyfikacja pierścienia pirymidyny (wprowadzenie grup –OMe ) daje efekt przedłużonego
działania.
Zastosowanie:
- zakażenia dróg moczowych, oddechowym, żółciowych
- przenikają do płynu mózgowo-rdzeniowego
- działania niepożadane (uszkadzanie wątroby)
58
CH3
Sulfafenazol
Sulfonamid o szerokim spektrum [G(+); G(-)]
- łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego
- przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego
- terapia odoskrzelowa – zapalenie płuc, zapalenie ucha środkowego, ropne zapalenia opon
mózgowych
HN NH2
N
CH2
+
N N
H2SO4
CN
OH-
Fe(SO 4)3
H2N
N
N
+
ASC
sulfafenazol
Salazosulfapirydyna (Salazopirydyna)
- lek…
… pierwotnych antybiotyki
Podstawowe elementy budowy antybiotyków (produkty metabolizmu)
1. Kwasy tłuszczowe
2. Węglowodany
3. Związki aromatyczne
4. Aminokwasy
5. Puryny i pirymidyny
1929 – Fleming – przeciwbakteryjne właściwości pleśni Penicillium Chrysogenum
1940-45 – intensywne badania nad izolacją i opracowaniem metody otrzymywania penicyliny G na
skalę przemysłową
1959 – totalna synteza Penicyliny G…
…
O
O
O-nukleotydylotransferaza
P
OH
HO
NH2
NH2
AG
N
O
O
P
O
OH
O
N
N
N
OH OH
Streptomycyna
Biosynteza – izolacja z brzeczki, wykwaszanie, odsączanie grzybni, rozdział na kationicie,
eluowanie rozcieńczonymi roztworami H2SO4 i HCl
Działanie na bakterie:
G(+) –słabiej niż penicylina
G(-) – bardzo aktywna zwłaszcza przeciwko prątkom gruźlicy
Słabo wchłania się z przewodu pokarmowego (iniekcje domięśniowe), znaczna toksyczność…
…
2x silniej działa niż gentamycyny
stosowana pozajelitowo w postaci siarczanu
Chloramfenikol:
-
R,2S
szeroki zakres działania na większość G(-) i riketsje, dur brzuszny, zapalenie opon
hamuje biosyntezę białka w komórkach drobnoustrojów
bardzo szkodliwe działania uboczne (uszkodzenie szpiku kostnego)
50
-
D,L – treo – ½ aktywności
Bardzo trwały chemicznie (sublimacja)
Izolacja z brzeczki Streptomyces…
… (kwas α, γ -diaminomasłowy, L(+)-6metylooktanokarboksylowy)
3. Depsipeptydy – obok wiązań CO-NH mają wiązania laktonowe lub estrowe
Gramicydyna S:
-
cykliczny dekapeptyd
działa na G(+), niektóre grzyby, pierwotniaki
52
-
silne działanie toksyczne
stosowana zewnętrznie
pochodne to tyrocydyna A, B, C, bacytracyna A
Nizyna – produkt metabolizmu bakterii kwasu mlekowego. Konserwant żywności, jedyny spośród…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)