Krytyczna teoria szkoły frankfurckiej Ogólna charakterystyka szkoły frankfurckiej
Krytyczna teoria społeczeństwa
Teoria Habermasa
Psychoanaliza humanistyczna Fromma
1. Ogólna charakterystyka szkoły frankfurckiej
Termin „szkoła frankfurcka” używany jest począwszy od lat pięćdziesiątych naszego wieku dla określenia środowiska niemieckich filozofów i socjologów, powstałego wokół utworzonego w latach dwudziestych Instytutu Badań Społecznych we Frankfurcie nad Menem (Institut für Sozialforschung. Instytut Badań Społecznych został utworzony w 1924 r. z inicjatywy grupy młodych intelektualistów niemieckich w celu prowadzenia badań naukowych nad najważniejszymi problemami życia ludzi w warunkach społeczno-gospodarczych, które stworzył zachodnioeuropejski kapitalizm w latach dwudziestych i trzydziestych naszego stulecia. W tamtym czasie frankfurcki Instytut był pierwszą naukową placówką w Europie Zachodniej, w której prowadzono badania naukowe w zakresie problematyki społecznej w oparciu o wyselekcjonowane założenia filozofii Karola Marksa. Jednak charakterystyczną cechą szkoły frankfurckiej od samego początku jej istnienia było traktowanie marksizmu nie jako teorii, której należy dochować wierności, lecz jako skuteczną metodologię badań społecznych, która polega na szukaniu zależności zjawisk z zakresu stosunków międzyludzkich oraz z zakresu tzw. zjawisk świadomościowych (poglądy, nastroje, wierzenia, przesądy itp.) od istniejących warunków ekonomicznych. Trzeba jednak zauważyć, że członkowie Instytutu Badań Społecznych we Frankfurcie nad Menem korzystali tak w swych badaniach naukowych jak i w krytyce ówczesnego społeczeństwa z wielu innych inspiracji poza marksizmem. Do tych inspiracji należy zaliczyć poglądy Kanta, Hegla, Schopenhauera, Kierkegaarda, Nietzschego, Freuda, Heideggera, Webera i in. Grono osób uważanych za przedstawicieli szkoły frankfurckiej zmieniało się wraz z upływem czasu i wraz z losami Instytutu, które były powiązane z procesem narastania faszyzmu w Niemczech, wybuchem II wojny światowej, emigracją większości pracowników frankfurckiego Instytutu do USA i późniejszym powrotem niektórych z nich do Niemiec oraz pozostaniem innych w Ameryce. Instytut Badań Społecznych we Frankfurcie nad Menem został utworzony w 1924 r. jako instytucja prywatna, połączona „uniami personalnymi” z Uniwersytetem im. Goethego. Jednak do większego znaczenia Instytut doszedł dopiero pod koniec lat dwudziestych i na początku trzydziestych, kiedy pierwszoplanową osobą w Instytucie stał się filozof Max Horkheimer, który w 1930 r. objął funkcję dyrektora Instytutu. Z jego inicjatywy od 1932 r. Instytut zaczął wydawać własne pismo pt. „Zeitschrift für Sozialforschung”, które stało się głównym organem szkoły frankfurckiej. Drugim po Horkheimerze człowiekiem, który w istotny sposób przyczynił się do wypracowania filozofii społecznej, głoszonej przez szkolę frankfurcką, był filozof i muzykolog o nazwisku
(…)
… się do wypracowania filozofii społecznej, głoszonej przez szkolę frankfurcką, był filozof i muzykolog o nazwisku Teodor Wiesengrund Adorno (1903-70); w latach trzydziestych współpracownikiem Instytutu i znaczącą postacią w szkole frankfurckiej był filozof i krytyk literacki Walter Benjamin (zginął tragicznie w 1940 r.); na początku lat trzydziestych pracownikami Instytutu zostali Herbert Marcuse i Erich Fromm…
… tamtejszych ośrodkach naukowych. Dotyczy to przede wszystkim dwóch znaczących myślicieli, którymi w okresie powojennym stali się Erich Fromm i Herbert Marcuse. Po restytucji Instytutu Badań Społecznych we Frankfurcie, nastąpił okres dużego ożywienia jego działalności, co przyciągnęło do Instytutu nowych członków i współpracowników, a także zjednywało Instytutowi wielu sympatyków wśród młodzieży akademickiej…
…, jak i tych, którzy po wojnie pozostali w Ameryce. Z tej drugiej grupy przedstawicieli szkoły frankfurckiej największym „katalizatorem” i „detonatorem” buntów młodzieżowych były poglądy Herberta Marcusego, który zresztą jako jedyny z wszystkich „frankfurtczyków” nie przeraził się siłą zjawiska buntów, i zjawiska młodzieżowej subkultury, oraz niebezpieczeństwem zagrożenia ze strony młodzieżowej rewolty dla demokratycznej formy…
… Horkheimer (1895-1973), autor książek: Kritische Theorie, Kritik der instrumentellen Vernuft, Dialektyka Oświecenia (napisana wspólnie z Adorno) i in.; (b) Teodor Wiesengrund Adorno (1903-69), autor książek: Dialektyka negatywna, Filozofia nowej muzyki i in.; (c) Herbert Marcuse (1898-1979), autor książek: Rozum i rewolucja, Eros i cywilizacja, Człowiek jednowymiarowy i in.; Jürgen Habermas, autor książek…
… niesprawiedliwość oraz popadanie ludzi w niewolę wobec tworzonych przez nich samych stosunków społecznych, instytucji, mitów, przesądów itp. Wyznawcy teorii postępu w poprzednich wiekach wiązali nadzieje na wyzwolenie ludzkości od nędzy i wszelkich form zniewolenia z wyzwoleniem i pełną aktywizacją ludzkiego rozumu. Rozum dając człowiekowi wiedzę, miał mu pozwolić opanować przyrodę i miał go wyzwolić spod…
… frankfurckiej generalnie nie wierzyli w możliwość skutecznego odwrócenia ewolucji społeczeństwa ku pesymistycznej wizji „total verwaltete Welt”. Największym pesymistą był Horkheimer, którego stanowisko określano nazwą „metafizyczny pesymizm” i porównywano je z pesymizmem Schopenhauera. Z drugiej jednak strony, frankfurtczycy uważali, że mimo wszystko należy coś czynić, aby przeciwstawić się katastroficznym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)