PODZIAŁ TERYTORIALNY KRÓLESTWA I ADMINISTRACJA TERENOWA Konstytucja Królestwa nawiązywała do tradycji przedrozbiorowej wprowadzając podział na 8 województw:
krakowskie województwo królewskie (ze stolicą w Miechowie, później w Kielcach),
województwo sandomierskie,
województwo lubelskie,
województwo podlaskie (ze stolicą w Siedlcach),
województwo mazowieckie (ze stolicą w Warszawie),
województwo płockie,
województwo augustowskie,
województwo kaliskie.
Władzę w województwach sprawowały komisje wojewódzkie , składające się z:
prezesa,
komisarzy:
komisarze zasiadający (5),
komisarze delegowani (4-7).
W praktyce komisarze delegowani zarządzali obwodem, czyli niższą jednostką województwa, a organem decydującym był prezes i komisarze zasiadający. Na szczeblu województwa połączono elementy kolegialności z zarządem jednoosobowym - prezes komisji wojewódzkiej decydował jednoosobowo w sprawach czysto wykonawczych, natomiast w sprawach naradczych decydowały komisje. Do ważności uchwał wystarczyło 3-osobowe quorum. Komisja wojewódzka miała biura pod nazwą wydziałów , na czele których stali komisarze zasiadający . Wydziały odpowiadały komisjom rządowym na szczeblu centralnym (wydział wojskowy, wyznań religijnych i oświecenia publicznego, skarbowy). Występowała tendencja do łączenia tych wydziałów. Obwody były jednostką niższego szczebla. W Księstwie Warszawskim taką jednostką był powiat - obwód był jednak większy od powiatu, nawet trzykrotnie. W Królestwie Polskim też istniały powiaty, ale nie dla celów administracyjnych, ale dla celów wyborczych do Sejmu. W obwodzie była delegowana władza jednoosobowa w postaci komisarza obwodowego , który miał za zadanie wykonywać polecenia swej komisji wojewódzkiej. Był to organ ściśle wykonawczy. Miał do pomocy asesorów oraz urzędników kancelaryjnych.
W 1818 r. namiestnik wydał postanowienie, które normowało organizację w administracji miasta i później na szczeblu gmin wiejskich. Urząd municypalny składał się - w zależności od rangi miasta - z prezydenta i radnych lub z burmistrza i ławników . Wszyscy oni pochodzili z nominacji, które obejmowały obywateli posiadających nieruchomości miejskie. Istniały te stanowiska sekretarza i kasjera miejskiego. Były to funkcje płatne, ale wynagrodzenie nie płynęło z kasy państwowej - to mieszkańcy składali się na wynagrodzenia (przynajmniej 600 zł ówczesnych) dla prezydenta/burmistrza i sekretarza. Był to pewien problem - gdyby nie uzbierano tych pieniędzy, to miastu groziłaby degradacja i zabranie praw miejskich.
Na czele gminy wiejskiej stał wójt . Postanowienie namiestnika z 1818 r. unormowało sprawę wójtów i gmin - przyjęto bardzo niski pułap, bowiem już 10 domostw mogło tworzyć gminę (przed uwłaszczeniem), wójtem był z mocy prawa właściciel. Państwo nie płaciło wójtom żadnego wynagrodzenia.
(…)
… - powiększono liczbę domostw, które tworzyły gminę do 50.
Po upadku powstania styczniowego, przeprowadzono w 1866 r. reorganizację, która dotknęła istoty rzeczy, a nie tylko zmian nazw - wprowadzono nowe zasady organizacji Królestwa Polskiego Zwiększono liczbę guberni z 8 do 10 - miało to znaczenie polityczne (więcej władzy). Na czele guberni stał gubernator, który sprawował inną role niż dawniej w komisji…
… tego słowa znaczeniu. Wprawdzie w latach 1815-1830 istniały instytucje władzy obywatelskiej, ale nie były to typowe organy samorządowe; poza tym zniknęły po powstaniu listopadowym. Wielopolski starał się utworzyć samorząd, ale nie udało mu się tego zrealizować z powodu wybuchu powstania styczniowego. Po powstaniu car wydał 2.03.1864 r. ukaz o urządzeniu gmin wiejskich. W tym samym czasie podpisał ukaz…
… rozwiązanie, ale ta tendencja utrzymała się.
Obok gubernatora występował również wicegubernator, który czuwał nad gospodarką miejską oraz należytym przebiegiem spraw w guberni - wicegubernator zajmował się więc administracja ogólną. W guberni występowały ponadto organy administracji specjalnej, np.: administracja specjalna należała do Dyrekcji Naukowej. Z uwłaszczeniem chłopów wiązała się konieczność…
… przebudowy gminy wiejskiej - reforma gminy i uwłaszczenie zostały wprowadzone przez ten sam ukaz.
Wzrosła również liczba powiatów. Na czele stał naczelnik powiatu, posiadający 2 pomocników:
do spraw administracyjnych,
do spraw policyjnych.
Występował ponadto zarząd powiatu z naczelnikiem powiatu na czele, który zajmował się prawami majątkowymi.
Ten stan rzeczy utrzymał się do wybuchu wojny. Ostatnim aktem…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)