Kontrakty nienazwane (str. 184-186). Kontrakt nienazwany ( contractus innominati ) dochodził do skutku w wyniku porozumienia między stronami, którego przedmiotem było przeważnie świadczenie dwustronne (synalagmatyczne), przy czym jedna ze stron świadczenie swoje już spełniła, oczekując wzajemnego świadczenia od strony drugiej. (np. A przeniósł na B własność niewolnika N, w zamian za co B zobowiązał się wyzwolić niewolnicę L). Pojawiły się w wyniku dewaluacji pieniądza, i praktyczniejszej ekspektatywy świadczenia w naturze jako nova negotia . Elementy istotne: 1) porozumienie (przedmiotem świadczenie dwustronne), 2) wykonanie tego świadczenia przez jedną ze stron . Kontrakty te należały do zwykłych pacta i dlatego były niezaskarżalne. Później przyznano skargę o zwrot świadczenia ( condictio ob rem dati lub actio doli ), wyrównanie szkody ( actio in factum ) albo wymuszenie spełnienia świadczenia przyrzeczonego ( actio praescriptis verbis ). Zaskarżalność była możliwa dopiero po przekazaniu rzeczy, stąd kontrakty zwano realnymi nienazwanymi . Przedmiot świadczenia polegał na dare albo facere , stąd cztery schematy: do ut des (przeniesienie własności rzeczy w zamian za przyrzeczenie przeniesienia własności innej rzeczy - zamiana), do ut facias (przeniesienie własności rzeczy w zamian za przyrzeczenie uczynienia czegoś - darowizna z polecenia), facio ut des (czynienie czegoś w zamian za przyrzeczenie przeniesienia własności - kontrakt estymatoryjny) i facio ut facias (czynienie czegoś w zamian za przyrzeczenie uczynienia czegoś dla mnie - ugoda).
1. Zamiana ( permutatio ) polegała na przeniesieniu przez jedną osobę własności jakiejś rzeczy na drugą osobę, w zamian za przyrzeczenie z jej strony przeniesienia własności innej rzeczy. Nawet po wykonaniu świadczenia obie strony mogły być nadal względem siebie zobowiązane z tytułu wad fizycznych lub prawnych rzeczy.
2. Precarium to taki stosunek, w którym jedna osoba oddawała osobie drugiej, na jej prośbę, jakąś rzecz albo prawo w bezpłatne używanie, z zastrzeżeniem zwrotu na każdorazowe wezwanie. Detentor pobierał ewentualne pożytki z danej rzeczy dla siebie, chroniony był przez interdykty posesoryjne. Właściciel mógł domagać się zwrotu rzeczy poprzez środek pozaprocesowy interdictum de precario .
3. Kontrakt estymatoryjny ( aestimatum ) polegał na oddaniu osobie trzeciej (np. sprzedawcy na rynku) rzeczy oszacowanej w celu odsprzedaży (np. klientowi na rynku). Odbiorca zobowiązywał się zwrócić samą rzecz (chronił rynek przed bublami), albo uiścić sumę szacunkową, a nadwyżkę mógł zatrzymać dla siebie.
4. Ugoda ( transactio ) to umowa, w której obie strony wzajemnie rezygnowały z dochodzenia spornych lub
(…)
… której jedna osoba - darczyńca, zobowiązywała się za zgodą drugiej strony - obdarowanego, kosztem swego majątku dokonać na jej rzecz przysporzenia pewnej korzyści majątkowej). Początkowo donatio była niezaskarżalna, później zaskarżalna, jeśli darczyńca dokonał przyrzeczenia w formie stypulacji. Umowa była czynnością zobowiązującą, a jej wykonanie rozporządzającą (w formie mancypacji, in iure cessio albo traditio…
…. Początkowo było to naruszenie cielesne, późnej także godności osobistej, dobrego imienia osobiste albo pośrednie. Ustawa XII tablic regulowała trzy stany faktyczne: membrum ruptum (ciężkie okaleczenie i utrata części ciała, jeśli strony się nie porozumiały sprawca podlegał karze talionu), os fractum (złamanie kości, z odszkodowaniem) i czynne naruszenie nietykalności cielesnej (kara 25 asów). Pretor…
…) albo jedno i drugie (actiones mixtae). Kara miała charakter osobisty i nie dotykała dziedziców (chyba, że się na tym wzbogacili). Obligatio cumulativa to współsprawstwo, gdzie obowiązek zapłaty kary należy do wszystkich winowajców (zapłata przez jednego nie uwalnia pozostałych) i muszą naprawić szkody. Za przestępstwa popełnione przez osoby alieni iuris (niewolnik, filius familias) odpowiadał ten, kto miał…
…). Odbiorca zobowiązywał się zwrócić samą rzecz (chronił rynek przed bublami), albo uiścić sumę szacunkową, a nadwyżkę mógł zatrzymać dla siebie.
4. Ugoda (transactio) to umowa, w której obie strony wzajemnie rezygnowały z dochodzenia spornych lub niepewnych roszczeń, regulując wątpliwe kwestie albo sporny stosunek, nie rozstrzygnięty definitywnie na drodze sądowej. Początkowo umowę ugruntowywano stypulacją…
… (zasady słuszności lub interes społeczno-gospodarczy). Dawały pretorowi możliwość udzielenia powództwa opartego na samym fakcie (imperium actiones in factum), z biegiem czasu uzyskały ochronę przez actio in ius, stając się źródłem obligatio. Do najbardziej typowych należały: 1. Constitutum debiti - nieformalne przyrzeczenie wykonania w ściśle określonym terminie istniejącego już zobowiązania. Zawierane…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)