KONCEPCJA POLSKICH PSYCHOLOGÓW: Jedynie zarysowane, słabo zweryfikowane
Teoria sytuacji trudnych T. Tomaszewskiego Człowiek jest w relacji z otoczeniem. Człowiek jest w pewnej sytuacji, która nie jest mu zewnętrzna, ale jest wewnętrznym układem (w jego głowie, związkiem jego z otoczeniem, z cechami osobowości itp.).
O tym czy sytuacja jest trudna czy normalna decyduje struktura czynności (czynność = proces złożony z zadań, skierowany na wynik). Ustabilizowana i normalna struktura czynności jest w sytuacji normalnej, a wymagająca zmiany - w sytuacji trudnej (może być deprywacją, przeciążeniem, zagrożeniem, utrudnieniem). To rozbieżność trudności zadań z możliwościami ich wypełnienia. Chociaż trzeba pamiętać, ze każdy człowiek ma pewną tolerancję na zmianę i trudność, więc nie wszystko, co wymaga zmiany będzie sytuacją trudną.
Sytuacja trudna to stres psychologiczn y subiektywn y (wynika z cech podmiotu, np. choroby) i obiektywny (wynika z zadania). Sytuacje nowe mogą być trudne, bo zwykle wymagają nowej struktury czynności.
Informacyjno-regulacyjna teoria stresu Reykowskiego Kryterium wyróżnienia stresu są:
- stan osobnika - czynniki powodujące ten stan
Sytuacja trudna - obiektywna relacja miedzy podmiotem a otoczeniem (to cecha bodźca wynikająca z jego specyficznego stosunku do cech człowieka, np. duża stymulacja dla osoby reaktywnej).
Stres to co innego niż przeciążenie i obciążenie - stres nie musi zaburzać zachowania, a przeciążenie i obciążenie - zawsze je zaburzają (występują po przekroczeniu „progu tolerancji stresu”, który jest różny u każdego człowieka i zależy też od aktualnego stanu)
Informacje dopływające do człowieka z otoczenia stykają się z regulatorami jego dążeń i oczekiwań (regulatory to umysłowe mechanizmy wyższe). Informacje napływają więc przez wewnętrzny mechanizm regulacyjny, który generuje reakcje na stres (np. mobilizacja, płacz, działanie, brak zmiany w zachowaniu). Za istotę stresu odpowiadają te informacje, które obciążają takowy system regulacji (porażka, trudność, zadanie - powodują zmiany w strukturze czynności i oczekiwań, zmianę aktywności i zapowiadają możliwość deprywacji czy straty). Wyróżnia następujące typy informacji: zadania (powodują dążenie do celu, np. zdać sesję), ułatwiające (zmniejszające ilość zasobu dla celu, np. Terelak już za tydzień), neutralne (równorzędny wariant działań pokazują, mogę zdać Terelak we wrześniu), sukces (jak osiągnąć cel, np. muszę streścić jego książkę), trudność (co nam może przeszkodzić, np. będzie chytry lis na egzaminie), porażka (cel nie jest możliwy do osiągnięcia, np. nie lubi mnie i będzie chciał mnie oblać)
Rozwojowa teoria sytuacji trudnych M. Tyszkowej
(…)
… osobowości tworząc stała cechę funkcjonowania człowieka. Rośnie z wiekiem.
Poznawczo-kompetencyjna teoria stresu Sęk
Jej teoria powstała na bazie transakcyjnej koncepcji Lazarusa (ocena pierwotna to jako zagrożenie lub strata) i wypalenia zawodowego (zespół objawów gorszego funkcjonowania ludzi pracujących blisko z ludźmi w zawodach stresowych).
Wypalenie zawodowe zależy od cech człowieka oraz poczucia skuteczności/ kompetencji zawodowej i u każdego wywołuje inne mechanizmy radzenia sobie. Przejawem wypalenia jest emocjonalne wyczerpanie, obniżenie się motywacji zawodowej, depersonalizacja, brak zadowolenia z pracy itp.
Stres - dynamiczna sekwencja oddziałujących na siebie procesów: poznawczej interpretacji stresorów (co daje poczucie obciążenia psychicznego) - aktów zmagania się (różne strategie i wsparcie społeczne są ważne, ale jeszcze ważniejsze nabyte w toku doświadczeń przeszłych poczucie kompetencji zaradczych - najlepiej gdy to utrzymywanie i doznawanie a nie unikanie i zmaganie) - oraz ocen powtórnych konsekwencji zmagania się w porównaniu z oczekiwaniami i możliwościami.
Wypalenie zawodowe jest tu konsekwencją długotrwałych zmagań ze stresem, którym przeciwstawialiśmy się skutecznie (a nie stresu…
… cel, np. muszę streścić jego książkę), trudność (co nam może przeszkodzić, np. będzie chytry lis na egzaminie), porażka (cel nie jest możliwy do osiągnięcia, np. nie lubi mnie i będzie chciał mnie oblać)
Rozwojowa teoria sytuacji trudnych M. Tyszkowej
Nawiązywała do teorii Tomaszewskiego i Reykowskiego (stworzyła wspólną dla nich definicję sytuacji trudnej). Badała mechanizmy radzenia sobie dzieci…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)