Metodologia badań społecznych
Wykład I
Źródła filozoficzne orientacji poznawczych w badaniach naukowych - ogólne założenia ontologiczne i epistemologiczne
Działy filozofii: ontologia, epistemologia i aksjologia
Źródła filozoficzne orientacji poznawczych w badaniach naukowych
Działy filozofii wg. przedstawicieli Akademii Platońskiej:
ontologia - nauka o bycie, o rzeczywistości, podstawowy dział filozofii, zajmuje się: teorią bytu, charakterem rzeczywistości, strukturą rzeczywistości
epistemologia - nauka o poznaniu, teoria poznania, zajmuje się poznaniem ludzkim, analizą procesów poznawczych umożliwiających zdobywanie wiedzy
aksjologia - nauka o wartościach
Stanowiska ontologiczne
Realizm
Idealizm
obiektywny - jedynym istniejącym bytem jest idea, duch; byt istnieje niezależnie od rzeczywistości materialnej, która jest jego tworem, pochodną
subiektywny - istnienie rzeczywistości to wrażenia, myśli istniejące w podmiocie
ontologiczny - przeciwstawny idealizmowi; rzeczywistość istnieje obiektywnie, jest zewnętrzna w stosunku do poznającego przedmiotu
Epistemologia - nauka o poznaniu, zajmuje się:
istota, cele, podmiot, treści, procesy, metody, warunki, rezultaty, kryteria poznania
struktura, źródła poznania, znaczenie dla teorii i praktyki
uwarunkowanie historyczne, społeczne i psychologiczne
Stanowiska w teorii poznania
Idealizm
Realizm
Idealizm teoriopoznawczy (immamentny) - rzeczywistość istnieje tylko w myśli podmiotu; podmiot w poznaniu tkwi we własnych przeżyciach, wrażeniach
Realizm teoriopoznawczy - przedmioty istnieją niezależnie od spostrzegającego go umysłu ludzkiego; istnieje obiektywny porządek rzeczywistości, a człowiek ma możliwość jej poznania
Kierunki w teorii poznania - metody poznawania rzeczywistości:
empiryzm - wywodzi poznanie ludzkie z doświadczenia zmysłowego zewnętrznego lub wewnętrznego:
empiryzm genetyczny - związany z określeniem pochodzenia, genezy wiedzy - pojęć, sądów, teorii czyli ze źródłami wiedzy
wersja radykalna - podstawą wiedzy jest doświadczenie
wersja umiarkowana - doświadczenie jest źródłem wiedzy określonego rodzaju ale istnieją też inne - nie związane z doświadczeniem
empiryzm metodologiczny (aposterioryzm) - związany z określaniem sposobu osiągania wiedzy, jej weryfikacji
wersja radykalna - tylko metody doświadczalne są podstawą do oceny wartości poznawczej twierdzeń i teorii
wersja umiarkowana - obok wiedzy empirycznej istnieje wiedza nieempiryczna
Racjonalizm - wywodzi poznanie ludzkie z
(…)
… doskonalenia metod poznawania i zmieniania rzeczywistości
Ze względu na zakres stosowania wyróżnia się:
metodologię ogólną - która zajmuje się ogólnymi problemami metod i systemów naukowych
metodologie szczegółowe - badające metody i systemy wybranych nauk np.:
metodologia nauk społecznych:
metodologia badań pedagogicznych
metodologia badań psychologicznych
metodologia historii i inne
metodologia nauk…
… fizyki, walka z metafizyką
nasilenie idei głoszącej jedność metodologiczną nauk, ta sama metodologia badania w naukach przyrodniczych i społecznych
konieczność stosowania metodologii nauk przyrodniczych w badaniach w naukach społecznych, zastosowanie pomiaru, liczenia i odpowiednich procedur matematycznych i statystycznych
Ten nurt przeważa nadal w metodologii nauk społecznych (w tym pedagogiki…
… się koncepcji jednostki wiedzy ludzkiej, rozdziela nauki przyrodnicze od humanistycznych; cel przyrodoznawstwa - poznanie humanistyki, rozumienie (W. Dilthey)
nauki humanistyczne potrzebują w badaniach odmiennego podejścia z powodu swej specyfiki - większej złożoności; świat społeczny jest bardziej skomplikowany niż świat przyrodniczy - materii
Powrót tych koncepcji - lata 60. XXw
Wykład II
założenia…
… przy pomocy skali nominalnej, porządkowej, interwałowej. Skala ilorazowa w badaniach społecznych i pedagogicznych nie ma zastosowania
Opracowanie wyników wymaga wykorzystania możliwości statystyki opisowej i indukcyjnej
Istotne ograniczenia empirycznych badań ilościowych:
nieadekwatność do badania wielu problemów wymagających pogłębionego, zindywidualizowanego podejścia, np. intencje, motywy, wartości…
… ich do pewnych warunków; odrzucanie jednych twierdzeń powoduje formułowanie innych, lepiej uzasadnionych.
Koncepcja rewolucyjna
-autor T. KUHN (lata 60., XX, Struktura rewolucji naukowych)
źródła -poddał analizie odkrycia naukowe z przeszłości, m. in. :
M. Kopernik - zakwestionował teorię Ptolemeusza
I. Newton - mechanika klasyczna
Maszyna parowa, silnik elektryczny, spalinowy
Einstein (1905) - teoria…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)