klimat ideowy:
w epoce oświecenia, jak nigdy dotąd, dyskusja polityczna awansowała w życiu społecznym (myśl polityczna nie była już tylko domeną dworskich elit, zagościła ona w domach średniej warstwy społeczeństw)
wiek XVIII stworzył wiele nowych form polemiki ideowej (powstawały nowe programy nauczania szkolnego, zmieniała się mentalność ludzi)
rozwój nauki i techniki (np. pojawienie się gazet) sprzyjał rozpowszechnianiu się polemiki ideowej (np. pojawienie się towarzystw naukowych i literackich, rozwój czytelni i bibliotek, rozwój mecenatu kulturalnego)
pod pojęciem „oświecenie” rozumiemy rozmaite treści:
tkwiło w nim przekonanie, ze wychowanie obywatelskie jest drogą prowadzącą do prawdy, że narodowa edukacja gwarantuje pomyślność jednostce oświecenie to przede wszystkim panowanie rozumu i oparcie metody badawczej na racjonalistycznej analizie przedmiotów zmysłowych i zmysłowych wrażeń
ludzie tej epoki chętnie posługiwali się pojęciami uniwersalnymi (np. model człowieka oświeconego to synonim Prawdy, Rozumu, Cnoty, Szczęścia, Natury)
racjonalizm XVIII w. łączył się z materializmem, empiryzmem i sensualizmem oświecenie kultywowało utylitaryzm, zakładającego, że dobre jest to i tylko to, co jest użyteczne, że prawdziwa cnota powinna przynosić pożytek społeczny
wiek XVIII to wiek w pełnym stopniu laicki (podważano egzystencję religii w nowoczesnym społeczeństwie i w państwie)
ideologia oświecenia w głównej mierze wyrażała interesy, ambicje i horyzonty myślowe przede wszystkim mieszczaństwa (nastąpił gwałtowny rozwój ekonomiczny tej warstwy społecznej)
tematy politycznej dyskusji:
warto pamiętać, że tendencje ideologiczne XVIII wieku nie były jednoznaczne i wyłącznie promieszczańskie, a tym bardziej antyfeudalne pisarze tej doby zgadzali się w zasadzie tylko do dwóch kwestii:
uważali, że nie do zniesienia są tradycyjne więzy poddaństwa chłopskiego, które hamują ogólny rozwój nie tylko rolnictwa, ale i całej gospodarki
po drugie, nie mieli wątpliwości co do tego, że nie do utrzymania jest absolutyzm monarchy
jednakże większość pisarzy oświecenia gotowa była zaaprobować monarchie (dyskwalifikując „klasyczny” absolutyzm), które realizowaliby zupełnie inne cele
ogólnie rzecz ujmując, oświecenie było w swej regule konserwatywne, programowo antyrewolucyjne (w rzeczywistości jednak, jak na ironię, przygotowywało ono grunt pod kapitalistyczną rewolucję)
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)