Historia praw człowieka
Prawa i wolności człowieka
Prawa człowieka to współcześnie jedno z podstawowych pojęć używanych w życiu społecznym i politycznym. Termin prawo ma w języku polskim wiele znaczeń. Kierując się tematem niniejszego opracowania biorę pod uwagę dwa znaczenia. Prawo to: „ogół przepisów, norm prawnych regulujących stosunki między ludźmi” lub „to, co komu przysługuje, czego się można domagać". W pierwszym znaczeniu chodzi o prawo w sensie przedmiotowym, w drugim o prawo podmiotowe.
Prawa człowieka, to szczególny rodzaj praw podmiotowych. W konstytucjonalizmie termin ten ma konotacje aksjologiczne. Oznacza się nim najczęściej podstawowe i pochodne sytuacje prawne obywateli (uprawnienia, kompetencje, itp.), w skład których wchodzi roszczenie prawne. Tak więc prawo podmiotowe istnieje tylko wówczas, gdy zostały stworzone instrumenty prawne jego ochrony. Źródłem praw człowieka nie jest państwo i tworzony przez nie określony system prawny, lecz prawo naturalne, zgodnie z którym podstawą praw człowieka jest, pierwotna wobec państwa, godność i wolność istoty ludzkiej. To dzięki tym wartościom prawa człowieka mają charakter:
przyrodzony - istnieją niezależnie od woli władzy i przysługują każdej osobie z racji urodzenia, należą do każdego człowieka stanowiąc część jego człowieczeństwa, niezbywalny - człowiek nie może się zrzec swoich praw lub z nich zrezygnować,
nienaruszalny - państwo służy, jako narzędzie ich ochrony i realizacji,
powszechny - przysługują bez wyjątku każdemu człowiekowi indywidualnie, niezależnie od przynależności państwowej, koloru skóry, czy też od wyznawanej religii.
Prawa człowieka mają również charakter podstawowy. Zgodnie z kryterium materialnym za podstawowe prawa uznane są prawa „najistotniejsze z punktu widzenia interesów obywateli i państwa”, „niezbędne do zagwarantowania innych praw obywatelskich”, „dotyczące podstawowych dziedzin życia społecznego jednostki, jako człowieka i obywatela”. Prawa człowieka stanowią zatem minimum uprawnień, jakie przysługują jednostce - minimum, bez którego nie mogłaby ona korzystać ze wszelkich innych praw. Są one podstawowe także dlatego, że państwo, dążąc do realizacji różnych, społecznie ważnych celów, nie może tych praw pominąć. „Prawa człowieka regulują stosunki między jednostką a państwem, jego organami i funkcjonariuszami sprawującymi władzę na różnych szczeblach.”Jest to tzw. wertykalne, czyli pionowe działanie tych praw. W tym miejscu powstaje pytanie o horyzontalne, czyli poziome działanie praw człowieka - czy prawa człowieka miałyby również bezpośrednie zastosowanie w stosunkach między ludźmi? Otóż koncepcja horyzontalnego działania praw człowieka jest uznana i przyjęta w wielu krajach zachodnich. W polskim orzecznictwie nie znalazła jednak większego odzwierciedlenia.
(…)
… zawierających katalog praw człowieka m.in.:
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej z 1969 roku,
Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 1987 roku,
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet - 1979 rok,
Konwencja o prawach dziecka z 1989 roku,
Deklaracja o prawie ludów do pokoju - 1984 rok,
Deklaracja o prawie do rozwoju z 1986 roku.
Zaczęły się również rozwijać regionalne systemy praw człowieka, co w Europie Zachodniej znalazło wyraz w powołaniu w 1949 roku Rady Europy i przyjęciu Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 roku zwanej też Europejską Konwencją Praw Człowieka. Nie ograniczała się ona tylko do wyliczenia podstawowych praw i wolności, ale wprowadziła też mechanizmy gwarancyjne, ustanawiając Europejski Trybunał Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu, do którego każdy może skierować skargę w razie naruszenia jego praw i wolności przez władze krajowe. Od 1992 roku Polska stała się stroną konwencji. W systemie Rady Europy powstały też m.in.:
Europejska Karta Społeczna - 1965 rok,
Europejska konwencja o zapobieganiu…
…. ustroju politycznego, warunków społecznych, warunków ekonomicznych, dlatego też rozwój praw człowieka dokonywał się w sposób nieciągły. Poszczególne wątki pojawiały się w różnych epokach, o czym dalej. Prawa człowieka mają swój początek w starożytności. Rozwój idei praw człowieka dokonywał się wówczas na gruncie etyki, stanowiącej część filozofii, czy - szerzej - myśli społecznej. Kodeks Hammurabiego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)