4
Rzeczpospolita szlachecka jest to przyjęta w historiografii nazwa systemu państwowego istniejącego w Polsce od połowy XV w. do III rozbioru (1795) tzw. I Rzeczpospolita. Jak napisał przedmówca był to okres, w kórym dominujący wpływ na państwo miał jeden stan - szlachta. Podstawą jej dominującej pozycji w społeczeństwie były: dziedziczne posiadanie ziemi, stopniowo rozszerzane prawa i przywileje stanowe wydawane przez kolejnych królów, dalej jurysdykcja nad poddanymi, nietykalność osobista, prawo sprawowania urzędów, swobody podatkowe i celne. Za początek istnienia Rzeczypospolitej szlacheckiej przyjmuje się na ogół wydanie przywileju nieszawskiego w 1454 r
Od XV w. gdy do władzy doszła szlachta, Polska przeżyła pod jej rządami okres wzrostu do potęgi europejskiej ale i ostateczny kryzys. Parlamentaryzm szlachecki składał się z dwóch izb i króla. Rolę wyższej pełnił senat, czyli dawna rada królewska, niższa izba zwana poselską pochodziła z wyboru. Już wiek XVI ukazuje pierwsze przejawy kryzysu szlacheckiego parlamentaryzmu. Warto przypomnieć tu, że już w latach 1582 i 1585 doszło do zerwania dwóch sejmów. Według mnie było to pierwsze groźne ostrzeżenie o słabości i wadliwości ustroju Rzeczypospolitej. Jak już wspomniałam to wiek XVI zapoczątkował rozkład polityczny państwa, ale wieki XVII i XVIII to okres, w którym sytuacja ulega dalszemu pogorszeniu.
19
Konstytucja marcowa, ustawa zasadnicza uchwalona przez Sejm Ustawodawczy 17 III 1921 większością zaledwie 12 głosów. Jej założenia miały charakter burżuazyjno-demokratyczny, ustalała republikańską formę państwa (Republika) i deklarowała zwierzchność narodu. Zachowując zasadę trójpodziału władzy, wprowadziła ustrój o znacznej przewadze władzy ustawodawczej nad wykonawczą. Zgromadzeniu Narodowemu (Sejmowi i Senatowi) podporządkowany był prezydent oraz rząd. Prezydent miał być wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na 7 lat, jego kompetencje były mocno ograniczone: nie posiadał prawa weta w stosunku do ustaw, formalnie stał na czele władzy wykonawczej, lecz nie wchodził w skład Rady Ministrów, działania rządu nie podlegały jego kompetencjom. Kadencja Sejmu i Senatu, wybieranych na podstawie pięcioprzymiotnikowej ordynacji wyborczej, trwała 5 lat, przy czym Sejm był praktycznie nierozwiązywalny. Prezydent chcąc rozwiązać Sejm musiałby uzyskać zgodę kwalifikowanej większości (3/5) Senatu. Konstytucja marcowa gwarantowała niezawisłość sądów, zapewniała swobodę zachowania praw językowych i kulturowych mniejszościom narodowym. Uwzględniała szeroki samorząd terytorialny, gwarantowała podstawowe prawa i swobody obywatelskie. Wprowadzała obowiązek powszechnego i bezpłatnego nauczania w zakresie szkoły podstawowej. W 1935 Konstytucja marcowa została zastąpiona nową konstytucją, tzw.
(…)
… przeprowadzono w dniu 26 stycznia 1919r. Sejm zebrał się zwołany dekretem Naczelnika Państwa, w dniu 9 lutego 1919r. Sejm przyjął oświadczenie Józefa Piłsudskiego, że składa urząd Naczelnika Państwa, do wiadomości i podziękował za sprawowanie urzędu w służbie dla Ojczyzny. W wyniku prac pierwszego Sejmu Ustawodawczego w dniu 20 lutego1919r. została uchwalona Mała Konstytucja. Był to tymczasowy akt prawny regulujący ustrój państwa do czasu opracowania w pełni dojrzałej konstytucji. Władzę sprawował Sejmu Ustawodawczego, który był władzą suwerenną, miał wyłączne prawo uchwalania ustaw, a ponadto od roku 1920 posiadł prawo do decydowania o zaciąganiu kredytów i emisji banknotów. Sejm powierza dalsze sprawowanie urzędu Naczelnika Państwa Józefowi Piłsudskiemu. Naczelnik Państwa stał na czele administracji…
… prawo wydawania rozporządzeń z mocą ustawy do czasu wybrania Sejmu i Senatu II kadencji, co nastąpiło w 1928 roku. Rola parlamentu była stopniowo pomniejszana. Sprawami państwa faktycznie kierował Józef Piłsudski.
18
Mała Konstytucja z 20 lutego 1919 r. to Uchwała Sejmu Ustawodawczego z dnia 20 lutego 1919 r. w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa…
… rządu. Zniszczenie polskiej gospodarki przez Piłsudskiego Za rządów prawicy wybranych w demokratycznych wyborach Polska rozwijała sie gospodarczo (w 1924 wszedł do użycia złoty polski). Po wprowadzeniu dyktatury (w latach 1926-1935 Józefa Piłsudskiego, 1935-1939 jego kolegów) trwał proces niszczenia polskiej gospodarki. By ukryć fakty sanacyjna klika utajniła wszystkie budżety. Za rządów Piłsudskiego…
… tego ciała do sprawowania władzy było powierzenie mu tej funkcji przez Okupanta. Po jego ustąpieniu z terytorium dawnego Królestwa Polskiego oczywistym stało się, że nie może ona dalej sprawować władzy. 14 listopada tego roku Rada przekazała całość swoich kompetencji na rzecz Józefa Piłsudskiego, który de facto wstępował w "próżnię" prawną, nie było żadnych przepisów określających (a co za tym idzie…
… nad wnioskiem o votum nieufności dla rządu na tym samym posiedzeniu, na którym został zgłoszony wniosek, w przypadku nieprzestrzegania przez sejm terminów prac nad budżetem rząd mógł ogłosić swoją, własną wersją budżetu. KONSTYTUCJA KWIETNIOWA 23 marca Sejm uchwalił 290 głosami, przeciwko 139, nową konstytucję. 23 kwietnia 1935 roku konstytucja została podpisana przez prezydenta Mościckiego i weszła w życie. Później została nazwana ,, kwietniową `'. Konstytucja ta zakończyła proces przebudowy podstaw ustrojowych II Rzeczypospolitej, który rozpoczął się po zamachu majowym i wprowadzeniu zmian w konstytucji marcowej - nowelą sierpniową. Konstytucja kwietniowa umacniała władzę wykonawczą i dawała jej szerokie uprawnienia, osłabiał również możliwości sejmu. Najbardziej istotną zmianą wprowadzoną w nowej…
… w centralizacji władzy państwowej. W przypadku Polski tendencje te wzmagane były rosnącym zagrożeniem zewnętrznym ze strony stale się wzmacniających po obu stronach granicy agresywnych systemów totalitarnych: niemieckiego hitleryzmu i radzieckiego komunizmu. Należy odnotować, ze konstytucja kwietniowa stała się podstawą funkcjonowania władz polskich po klęsce wrześniowej. Tak więc rząd premiera Władysława…
… się też na forsowaną przez komunistów formę "dyktatury proletariatu". Do wyboru pozostało jednak wiele różnych modeli ustrojowych, większość liczących się ugrupowań politycznych opowiadało się za ustrojem republikańskim i demokracją, jednak na tym zgoda się kończyła. Spory dotyczyły przede wszystkim pozycji poszczególnych rodzajów władz, w szczególności prezydenta, ustroju społecznego, zakresu praw i obowiązków…
… ustawodawcza: W swoich rękach skupiła ją dwuizbowy parlament. Odstąpiono od tradycji sięgającej jeszcze czasów "demokracji szlacheckiej" i nazwę "Sejm" przypisano niższej izbie (tradycyjnie zwanej "Izbą Poselską"), a nie parlamentowi in corpore. A) Sejm - liczył 444 posłów wybieranych w 5-przymiotnikowych wyborach (proporcjonalne, powszechne, równe, bezpośrednie, w głosowaniu tajnym…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)