prof. dr hab. Edmund Morawiec. Notatka składa się z 2 stron.
Historia metafizyki Co leży u podstaw rzeczywistości? Odpowiedź na tak postawione pytanie sięga propozycji pierwszych filozoficznych rozwiązań filozofów z Miletu i Efezu, a więc: Talesa, Anaksyme- nesa, Anaksymandra, Heraklita, a później Parmenidesa z południowej Ita lii, zwanej wówczas Wielką Grecją. Pytanie o arche wszystkiego zrodziło się z obserwacji świata, różnostron nego uwarunkowania działania sił przyrody i miejsca człowieka w świecie. Nadto było także zależne od ówczesnej mitologii . Jednak postaw ienie same go pytania o arche było znakiem, że myśl ludzka szukała w samej przyro dzie, w świecie natury, takiego czynnika, który stałby się podstawą rozumienia samej rzeczywistości. Chodziło o ukazanie tego, co decyduje o rzeczywi stości, co jest jej rdzeniem i osnową, chodziło o ukazanie tego czynnika, „dzięki któremu" rzeczywistość jest naprawdę rzeczywista , jako że do niego wszystko, co jest rzeczywiste, można ostatecznie zredukować. Posłużono się w poznaniu naiwną e m p i r i ą, którą zbyt wcześnie zgene ralizowano i przez to osiągnięto łatwo odpowiedzi, które ostatecznie okazały się mylne. W empirii bowiem, czyli w danych nam rezultatach poznania zmysłowego, szukano czegoś, co jest trwałe i wspólne w wielu oglądanych rzeczach. Takie elementy wspólne dostrzeżone w empirii Tales z Miletu do strzegł w samej wodzie. To woda ma w sobie to, czym są cztery podstawo we pierwiastki (w ówczesnym przekonaniu) świata. Woda jest „ziemią-ka mieniem", wówczas gdy zamarznie i jest lodem; woda jest wodą w swej naturaln ej postaci; woda jest „powietrzem", gdy paruje; woda jest „og niem", gdy podgrzana parzy jak każdy ogień. Zatem arche wszystkiego jest woda. Tales sądził, że wszystko jest w rzeczy samej wodą, albowiem do niej można wszystko zredukować i bez niej nie ma życia. Rozwiązanie to było pierwszą próbą wyjaśnienia faktu pluralizmu świata przez zredukowanie go do monizmu , do jednego czynnika, poprzez który i dzięki któremu wszystko jest rzeczywiste. Coś jest rzeczywiste dlatego, że jest wodą. Dwaj uczniowie i „towa rzysze" Talesa, jakimi byli Anaksymenes i Anak symander, zastosowali tę samą metodę poznania, redukując wszystko do innych czynników: Anaksymenes do powietrza, a Anaksymander do bezkre su - apeironu. Myślenie Anaksymenesa pozostawało w pewnym związku z orfizmem (nową religią głoszącą równość wszystkich ludzi, ze względu na równość ich dusz), akcentującym moment życia kosmosu. Znakiem i symbolem życia jest oddech, a oddechem kosmicznym jest powietrze; stąd powietrze, jako przejaw życia, stanowi ten czynnik, do którego można zredukować wszystko, gdyż wszystko w tym kosmicznym życiu uczestniczy.
(…)
… z siebie pluralizm świata. Rozwiązania te opierały się na naiwnej generalizacji elementów dostrzeżonych w empirycznym poznaniu świata. Sama koncepcja empiryzmu weszła do nauki.
W tym samym niemal czasie, w pobliskim sławnym Efezie, nauczał Heraklit, odwołujący się do innego typu poznania, do phronesis, a więc wewnętrznego doświadczenia siebie i wewnętrznej świadomości swych przeżyć. Taki typ poznania…
…, prawdopodobnie samoświadomym, jak pisze W. Jaeger w swej pracy o teologii pierwszych greckich myślicieli.
Ścieżka poznania rzeczywistości (metoda) wyznaczona przez Heraklita zwraca uwagę na świadomość, która przenika zarówno wnętrze człowieka, jak i cały kosmos; trzeba się skupić i dojrzeć to, co jest wartościowe w świecie. Heraklit wyakcentował rolę świadomości (pierwotnie w postaci ludzkiego sumienia…
…), która ostała się w dalszych dziejach ludzkiego racjonalnego poznania jako poznanie typu roztropnościowego, kierujące ludzką moralnością. Phronesis jednak nie przyczyniła się bezpośrednio do rozumienia struktury rzeczywistości i jej czynnika konstytuującego.
Nowe, niezmiernie ważne stanowisko w dziedzinie teorii poznania i teorii rzeczywistości zajął Parmenides, myśliciel żyjący w Wielkiej Grecji…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)