Duże zasługi dla leśnictwa w dobrach stołowych położył Gustaw Adolf MEHLIG, oberleśniczy króla Stanisława Augusta. W 1793 roku w ekonomii kozienickiej przeprowadził lustrację lasów eksploatowanych w sposób rabunkowy przez dzierżawców. Katastrofalny stan gospodarki leśnej w Puszczy Kozienickiej skłonił go do napisania obszernej instrukcji urządzeniowej i operatu urządzania lasu. W instrukcji podał sposoby pomiaru lasów i sporządzania map, dokonywania podziału powierzchniowego, przeprowadzenia taksacji drzewostanów na pniu. Ponadto podał zasady projektowania gospodarstw leśnych, przeprowadzania melioracji, sztucznego zalesiania, organizacji łowiectwa oraz określił obowiązki służby leśnej. Plan uporządkowania gospodarki leśnej w Puszczy Kozienickiej opierał się na wzorach niemieckich.
W królewszczyznach, przeważnie oddawanych w dożywocie różnym dygnitarzom i osobom zasłużonym, lub wydzierżawianych, sytuacja była o wiele gorsza. Do rzadkich pozytywnych wyjątków należało starostwo guzowskie, dzierżawione przez OGIŃSKIEGO, który w instruktażu ekonomicznym dla swoich dóbr w 1786 roku wprowadził podział powierzchniowy lasów oraz uproszczone zasady urządzeniowe.
Lasy należały również do dóbr kościelnych. Najbardziej postępowa gospodarka leśna była prowadzona w dobrach arcybiskupstwa i kapituły gnieźnieńskiej. W 1785 roku na skutek reorganizacji powołano urząd leśniczego generalnego, mającego sprawować nadzór nad całością gospodarki leśnej (około 90 tys. hektarów lasów). Wydane wówczas instrukcje regulowały wielkość użytkowania lasów, zawierały przepisy ochronne, np. ochronę młodników przed wypasaniem, wprowadzały obowiązek sztucznych zalesień, ograniczały uprawnienia chłopów do poboru drewna. Stosowano 100-letnią kolej rębu, a urządzanie opierało się na podziale powierzchniowym.
Do znacznego spopularyzowania nowoczesnych form organizacji leśnictwa przyczynił się Krzysztof KLUK (1739-1796 w Ciechanowcu), autor obszernego dzieła uważanego za pierwszy polski podręcz nik leśnictwa z 1778 roku "ROŚLIN POTRZEBNYCH UTRZYMANIE, ROZMNOŻENIE I ZAŻYCIE". Przeciwstawiał się plądrowniczemu wyzyskiwaniu bogactw leśnych, wskazywał na potrzebę wprowadzenia porządku w użytkowaniu lasu przez zakładanie rocznych zrębów, siewu lub sadzenia drzew, wspominał o zabiegach hodowlanych takich jak trzebieże. Rozumiał korzystny wpływ zalesień na kształtowanie się stosunków klimatycznych i stosunków hydrologicznych, opisywał dość trafnie niektóre choroby drzew oraz biologię pewnych szkodliwych owadów, dawał wskazówki w zakresie ich zwalczania.
Opisał niemal wszystkie gatunki polskich drzew i krzewów, zalecał stosowanie w lasach podziału powierzchniowego, następstwa cięć oraz naturalnego odnowienia przez pozostawianie nasienników. O przydatności tego dzieła świadczy 5 wydań do 1809 roku.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)