Grecka filozofia jako nauka teoretyczna . Grecka filozofia przyrody. Pierwsze filozoficzne pytania dotyczące struktury świata. Poszukiwanie arché Starożytni Grecy jako pierwsi przezwyciężyli mitologiczne myślenie o rzeczywistości, mitologiczne patrzenie na świat. O ile bowiem przed Talesem i innymi filozofami istniały rozmaite nauki „praktyczne”, tj. związane z poszczególnymi rzemiosłami, jak też z magią, o tyle ci myśliciele wprowadzili teoretyczne nastawienie do uprawiania nauki. Polegało ono na tym, że poszukuje się 1) prawdy dla niej samej (nie zaś, że poszukujemy rozwiązań technicznych do budownictwa, rolnictwa czy wojskowości itp.), 2) przyczyn, racji, zasad oraz 3) usiłujemy odpowiedzieć na pytanie „ dia-ti? ”, czyli „dlaczego?”.
Pierwsze naukowe, teoretyczne pytania, jakie postawił człowiek, dotyczyły otaczającego go świata. Starożytni myśliciele, którzy zapoczątkowali badania filozoficzne, interesowali się przyrodą, byli filozofami przyrody, czyli takimi wczesnymi kosmologami, stąd ów okres starożytnej filozofii nazywany jest też naturalistycznym . Wychodzili z pewnych empirycznych założeń odwołujących się do naszego potocznego (naiwnego z punktu widzenia nauki) poznania rzeczywistości i na ich podstawie wysnuwali ogólne twierdzenia dotyczące struktury świata . O ile z dzisiejszej perspektywy możemy mieć zastrzeżenia, co do metodologii badań wczesnych greckich kosmologów, o tyle trzeba im przyznać, że wielu z nich, dysponując nawet tak „naiwnym” poznaniem i nie posiadając żadnej aparatury badawczej , sformułowało tezy, które np. dwudziestowieczna fizyka teoretyczna ogłosiła po wielu wiekach żmudnych prac, obserwacji i obliczeń. Należy też pamiętać, że starożytni filozofowie przyrody wprowadzili do nauki fachową terminologię, którą posługujemy się do dziś („kosmos”, „chaos”, „atom”, itd.).
Najważniejsze i najstarsze ośrodki filozoficzne w Grecji powstały w miastach Milet, Efez, Jonia i Elea . Za protoplastę filozofii uważa się (znanego nam z matematyki) Talesa (VII/VI p. Chr.) z Miletu, który postawił problem struktury świata i który uznał wodę za podstawowy pierwiastek, za czynnik konstytutywny fizycznej rzeczywistości. Anaksymander (VII/VI p. Chr.), będący najprawdopodobniej uczniem Talesa uznał bezkres , nieskończoność ( apeiron ) za arché . Jego zdaniem ten bezkres ma boski charakter. Uczeń Anaksymandra - Anaksymenes (VI w. p. Chr.) twierdził z kolei, że powietrze , tchnienie stanowi zasadę rzeczywistości, podstawowy pierwiastek. Dusza też jest powietrzem, tchnieniem.
Heraklit (VI/V w. p. Chr.) żyjący w Efezie, uznał ogień za podstawowe tworzywo rzeczywistości fizycznej . On też dostrzegł nieustanną zmienność świata przyrody (gr. panta rei ), ale, co ciekawsze na tę zmienność naprowadziło go refleksyjne dostrzeżenie zmienności treści ludzkiego umysłu. Heraklit zwrócił uwagę na to, że nasza świadomość podlega nieustannym zmianom, ciągle przepływają przez nią nowe treści i analogicznej zmienności doszukał się w świecie zewnętrznym („do tej samej rzeki nie można wejść dwa razy”).
(…)
… na to, że nasza świadomość podlega nieustannym zmianom, ciągle przepływają przez nią nowe treści i analogicznej zmienności doszukał się w świecie zewnętrznym („do tej samej rzeki nie można wejść dwa razy”).
Pitagoras (VI/V w. p. Chr.) uchodzący za tego, kto wymyślił nazwę „filozofia“, uważał liczbę za konstytutywny czynnik rzeczywistości. Świat jest kosmosem, a nie chaosem, tzn. jest bytem uporządkowanym (i to matematycznie). Uprawianie nauki teoretycznej było według Pitagorasa drogą do oczyszczenia duszy. Jednym z przedstawicieli szkoły eleackiej był Parmenides (VI/V w. p. Chr.), który jako pierwszy w historii filozofii położył nacisk wyłącznie na poznanie czysto intelektualne („empiria jest drogą głupców”) oraz na analizowanie zawartości umysłu, gdyż - zdaniem Parmenidesa - treści obecne w nim można uznać…
…, Sokrates, cynicy), okresie wielkich syntez, wielkich systemów (Platon, Arystoteles), hellenistycznym (stoicy, epikurejczycy, sceptycy) oraz patrystycznym (okresie filozofii chrześcijańskiej uprawianej przez Ojców Kościoła).
Jedną z pierwszych istotnych kwestii postawionych przez starożytnych myślicieli, był problem (zauważalnej w naszym potocznym poznaniu) zmienności rzeczy fizycznych, czyli filozoficzne…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)