System arystotelesowski Arystoteles (384-322 p. Chr.) tak jak jego mistrz Platon pozostawił po sobie sporo pism. Jego realistyczna filozofia była syntezą wielu ówczesnych teoretycznych koncepcji, korzystała z różnych pomysłów zawartych w systemie Platona (poddawszy je gruntownej modyfikacji), była też pod sporym wpływem nauk medycznych (ojciec Arystotelesa był lekarzem zatrudnionym na dworze macedońskiego króla). Przez dwadzieścia lat był uczniem w platońskiej Akademii, potem stał się nauczycielem i samodzielnym badaczem.
Z początku zafascynowany systemem swego mistrza, z czasem zaczął poddawać go coraz większej krytyce i w ten sposób formułować zręby swojego systemu . Dla Arystotelesa doktryna o istnieniu sfery idealnej, która stanowi arché fizycznej rzeczywistości była błędna. Krytykował więc też platońską doktrynę o poznaniu intelektualnym, którego ogólność wskazywała, jak pamiętamy, zdaniem Platona, na istnienie przedmiotów ogólnych (idej). Arystoteles przyznawał, że nasze poznanie jest ogólne, dodawał jednak zarazem, że jest ono ogólne nie dlatego, że dotyczy idej, lecz dlatego, że w trakcie poznania abstrahujemy (wydobywamy intelektualnie) formy zawarte w rzeczach realnych, formy, które następnie osadzają się w naszym umyśle . Podkreślał, że poznanie otaczającej nas rzeczywistości ma charakter cielesno-umysłowy (zmysłowo-intelektualny), nie jest więc tak jak twierdził Platon, że jest ono czysto zmysłowe, a przez to bezwartościowe, fałszywe. Przeciwnie, poznanie potoczne dostarcza nam wiedzy o realnie istniejących rzeczach (substancjach) i jest wiarygodną podstawą do budowania nauki o realnym świecie. Empirystyczna postawa Arystotelesa (tj. oparcie się na doświadczeniu rozumianym zmysłowo-intelektualnie) szła zatem w parze z realistycznym nastawieniem w metafizyce. W przeciwieństwie do monistów, twierdził, że istnieje wiele bytów realnych (pluralizm metafizyczny) . Sformułował jednocześnie nowatorskie stanowisko tzw. hylemorfizmu (metafizycznego i antropologicznego). Zdaniem Arystotelesa każdy byt złożony jest z materii ( hyle ) oraz formy ( morphe ). W przypadku człowieka to dusza jest formą ożywiającą ciało . Hylemorfizm antropologiczny zasadza się więc na tym, że traktuje się ciało i duszę jako nierozerwalną całość (nie zaś jako osobne substancje, jak to było u Platona w dualizmie antropologicznym). Arystoteles wyróżnił trzy warstwy duszy: roślinną, zwierzęcą i rozumną - uważał, że tylko ta najwyższa warstwa, czyli ludzki intelekt nie ulega biologicznemu zniszczeniu wraz z ciałem.
Filozofowie starożytni zadawali sobie pytania metafizyczne: co istnieje rzeczywiście? Co jest prawdziwym bytem? Kosmologowie-przyrodnicy odpowiadali na nie: tylko to, co fizyczne, co daje się spostrzec zmysłowo; Platon twierdził, że idee, sfera idealna, zaś Arystoteles uważał, że
(…)
…, czyli tym, który wprowadził zmienność do materialnego świata. Arystoteles był zwolennikiem drogi złotego środka w etyce, czyli życia tak, by nie popadać w skrajności (ani hedonizmu, ani ascetyzmu). Każdy człowiek powinien dążyć do szczęścia (czyli eudajmonii), ale powinien w tym dążeniu kierować się rozumem (a nie np. pragnieniem przyjemności).
Różnice między tymi dwoma wielkimi filozofami widać tez w stylu uprawiania badań - Platon w swoich pismach posługuje się stylem dialogicznym, ironią, nieustannie poszukuje rozmaitych rozwiązań, natomiast Arystoteles systematyzuje i syntetyzuje starożytną filozofię.
Arystoteles wyróżniał trzy typy abstrakcji: fizyczną, matematyczną i metafizyczną.
W trakcie spostrzeżenia wzrokowego obiekt fizyczny nie „wchodzi” nam do oka, lecz intelektualnie chwytamy formę tego obiektu…
… w stosunku do zbudowanego z tychże cegieł domu, a więc pewnej „formy”. Marmur, w ręku rzeźbiarza jest „materią” względem „formy”, jaką jest określony posąg; drewno jest „materią” względem „formy”, jaką jest krzesło. Podobnie ludzka cielesność jest „materią” w stosunku do konkretnego człowieka, np. mnie, mojego sąsiada itd.
Gr. eudajmonia = szczęśliwość. …
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)