Pojęcie Ja: geneza, sposoby poznawania siebie, tożsamość Plan wykładu Początki rozwoju Ja.
Źródła wiedzy o Ja
1. Introspekcja i jej trafność (teoria obiektywnej samoświadomości Wicklunda)
2. Obserwacja siebie:
Własnego zachowania (teoria Bema), Emocji (teoria Schachtera),
Motywacji (efekt nadmiernego uzasadnienia).
3. Interakcje społeczne
porównania - teoria Festingera)
4. Schematy Ja pamięć autobiograficzna
(teoria Hazel Markus) Tożsamość:
rodzaje, rozwój
Społeczno-kulturowa natura Ja.
Ja Niezależne i Ja Współzależne.
W jakim stopniu można poznać człowieka (siebie)?, Łukaszewski wykres
Trafna samowiedza wyjątkiem H. Brycz, badani określali, czy występują u nich i u innych znane prawidłowości psychologiczne (129 - m. in. efekt Pollyanny, aureoli)
80 proc. prawidłowo oceniała innych
80 proc. popełniała błędy w ocenie siebie - przy dużej subiektywnej pewności sądów
80% ludzi ma pozytywną samoocenę, wbrew rachunkowi prawdopodobieństwa
Początki pojęcia Ja Pojęcie Ja (self-concept): spostrzegane przez nas nasze własne myśli, przekonania i cechy osobowości.
Rozpoznawanie siebie Rozpoznawanie siebie w lustrze przez naczelne (G. Gallup, 1967 - próby z czerwoną kropką na czole).
Początki rozpoznawania siebie przez dzieci w wieku 18 - 24 miesięcy (Lewis & Brooks-Gunn, 1979 - test czerwonej kropki).
Postawy poznawcze Richard Robins, Oliver John, 1997 Naukowiec - dąży do adekwatnej wiedzy o Ja, prywatna teoria Ja, by zrozumieć i przewidywać
Negocjator - poszukuje spójności przekonań i podtrzymuje posiadaną wiedzę
Polityk - dąży do skuteczności, miarą - prestiż, sposobem dane, jak na mnie reagują inni
Egoista - dąży do podtrzymania dobrego samopoczucia, widzi siebie takim, jak pragnie się widzieć, porównania, zniekształcenia
Poznawanie siebie: Introspekcja Obserwacja własnych stanów wewnętrznych: kierowanie uwagi na własne myśli i uczucia, niedostępne obserwacji innych ludzi.
Jak często myślimy o sobie (Csikszenmihalyi i Figurski, 1982):
Badani (N=107, wiek: 17 - 63 notowali swoje myśli na dźwięk brzęczyka, włączającego się w odstępach przypadkowych w ciągu dnia
O czym myślimy? Praca - 15%
(…)
… sugerujących ekstrawersję bądź introwersję prowadziło do definiowania siebie w terminach tych cech.
Strack i in. (1988): trzymanie pióra w zębach/ustach i ocena rysunków.
Obserwacja własnych motywacji
Rodzaje motywacji
Wewnętrzna: angażowanie się w daną aktywność dla przyjemności, z ciekawości, bo jest wyzwaniem itp.
Zewnętrzna: angażowanie się w daną aktywność ze względu na czynniki zewnętrzne, np. pieniądze. Efekt nadmiernego uzasadnienia:
Motywacja wewnętrzna plus zewnętrzna (np. pieniądze za coś, co sprawiało przyjemność; nagrody za dobre stopnie),
Ludzie w nadmiernym stopniu uzasadniają swoje działanie czynnikami zewnętrznymi; nie doceniając wewnętrznych, tracą zainteresowanie aktywnością.
Efekt nadmiernego uzasadniania (eksp. Leppera i in. 1973)
Ocena poziomu wyjściowego motywacji wewnętrznej do rysowania kolorowymi markerami u dzieci w wieku przedszkolnym (ile czasu poświęcają).
Po 2 tygodniach dzieci podzielono na 3 grupy:
1 - proszono o narysowanie obrazka (bez nagrody)
2 - jeśli coś narysują, otrzymają nagrodę,
3 - po narysowaniu, nieoczekiwanie otrzymały nagrodę.
Po tygodniu dzieci ponownie rysowały:
W grupie 2. Poświęciły najmniej czasu na rysowanie; motywacja wewnętrzna znacznie się obniżyła.
Wpływ nagradzania na motywację wewnętrzną (Lepper i in. 1973) wykres
Poznawanie siebie: Wpływ innych ludzi
Czynniki społeczne
Cooley (1902) - Ja-lustrzane (looking-glass self): inni ludzi służą nam jako lustro, w którym możemy zobaczyć siebie
Mead (1934) - poznajemy siebie przez wyobrażenie sobie, co myślą o nas Osoby Znaczące.
Spontaniczny opis Ja (McGuire & McGuire, 1988) na pytanie: „Kim…
… obronne (Freud), totalitarne ego (Greenwald), egocentryzm, iluzoryczna skuteczność, konserwatyzm
bariery poznawcze - nieświadomość pierwotna, wiedza utajona, automatyzmy bariery poznawcze - nieświadomość pierwotna, wiedza utajona, automatyzmy
mówimy więcej niż wiemy - teorie przyczynowości (Nisbett, Wilson, 1980)
zmiana postaw spowodowana wyszukiwaniem przyczyn
Teoria samoświadomości (Wicklund i in. 1975…
…, zakres właściwości i zasady regulacji
tożsamość indywidualna - podstawą jest dostrzeganie różnic i odrębności własnej osoby. Obejmuje cechy i atrybuty, które odróżniają osobę od pozostałych członków grupy, do której należy i czynią ją niepowtarzalną. Jarymowicz i Szustrowa (1980). Ja ten sam choć nie taki sam
tożsamość społeczna - to ujmowanie siebie jako kogoś przynależnego do grup i kategorii…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)