ks. Leszek Adamowicz
Forma prawna zawarcia małżeostwa mieszanego wyznaniowo
Prawo do zawarcia małżeostwa na podstawie prawa naturalnego posiada każdy człowiek. Zasada ta, mieszcząca się w szerszym stwierdzeniu, że każdy ma prawo do swobodnego
wyboru stanu życia, została zdeklarowana w zarówno w aktach prawa międzynarodowego 1, jak
i w wypowiedziach Urzędu Nauczycielskiego Kościoła 2 oraz w kodeksach prawa kanonicznego 3.
Zmuszanie kogokolwiek do zawarcia małżeostwa lub do zawarcia małżeostwa z określoną osobą
jest naruszeniem tego naturalnego prawa każdej osoby, skutkującym nieważnością małżeo-
1
Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, art. 16: „(1)
Mężczyźni i kobiety, bez względu na jakiekolwiek różnice rasy, narodowości lub wyznania, mają prawo po osiągnięciu pełnoletniości do zawarcia małżeostwa i założenia rodziny. Mają oni równe prawa w odniesieniu do zawierania
małżeostwa, podczas jego trwania i po jego ustaniu. (2) Małżeostwo powinno byd zawarte tylko przy dobrowolnej
zgodzie przyszłych małżonków. (3) Rodzina jest naturalną i podstawową komórką społeczeostwa i ma prawo do
ochrony ze strony społeczeostwa i Paostwa.” Podobnie: Rada Europy, Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności po nowelizacji przez Protokół nr 11 z Protokołem dodatkowym oraz Protokołami nr 4, 6 i
7, art. 12. Prawo do zawarcia małżeostwa: „Mężczyźni i kobiety w wieku małżeoskim mają prawo do zawarcia maleostwa i założenia rodziny zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tego prawa.” Unia Europejska
w Karcie Praw Podstawowych zawiera jednak bardzo oględne sformułowanie w art. 9. Prawo do zawarcia małżeostwa i prawo do założenia rodziny: „Prawo do zawarcia małżeostwa i prawo do założenia rodziny są gwarantowane
zgodnie z ustawami krajowymi regulującymi korzystanie z tych praw.” (Dz. Urz. UE z 2007 r. C 303/01)
2
Stolica Apostolska, Karta Praw Rodziny przedłożona przez Stolicę Apostolską wszystkim ludziom, instytucjom i
władzom zainteresowanym misją rodziny w świecie współczesnym z 22 października 1983 r., art. 1: „Każdy człowiek ma prawo do swobodnego wyboru drogi życiowej, a więc do zawarcia związku małżeoskiego i założenia rodziny albo do pozostawania w stanie bezżennym; a) Każdy mężczyzna i każda kobieta, po osiągnięciu wieku odpowiedniego do zawarcia małżeostwa i posiadający niezbędne do jego zawarcia zdolności, ma prawo do pobrania się i
założenia rodziny, bez żadnej dyskryminacji; ustawowe ograniczenia tego prawa, stałe lub czasowe, mogą byd
wprowadzane jedynie wówczas, gdy wypływają z obiektywnych i poważnych wymagao samej instytucji małżeostwa
oraz jego znaczenia publicznego i społecznego; w każdym przypadku muszą one szanowad godnośd i podstawowe
prawa człowieka. b) Ci, którzy zamierzają się pobrad i założyd rodzinę, mają prawo oczekiwad ze strony społeczeostwa zapewnienia im takich warunków moralnych, wychowawczych, społecznych i ekonomicznych, które pozwolą
im z całą świadomością i odpowiedzialnością wykonywad prawo do małżeostwa. c) Władze publiczne winny wspierad instytucjonalną wartośd małżeostwa; związki pozamałżeoskie nie mogą byd stawiane na równi z małżeostwami
zawartymi w sposób właściwy.”
3
KPK/83, kan. 219, KKKW, kan. 22. Zob. także: KPK/83, kan. 1058, KKKW, kan. 778, stwierdzające, że małżeostwo
mogą zawrzed wszyscy, którym prawo tego nie zabrania”.
1
stwa4. Należy także jednak zauważyd, że również to samo prawo naturalne może
(…)
… zaangażowania religijnego strony niekatolickiej bądź jej więź pokrewieostwa z szafarzem innego Kościoła
lub Wspólnoty eklezjalnej. Konferencje Episkopatu powinny podad odpowiednie normy, aby
taka dyspensa mogła byd udzielana zgodnie z praktyką wspólną. Nakładany przez niektóre Kościoły lub Wspólnoty eklezjalne obowiązek zachowania ich własnej formy małżeostwa nie stanowi powodu automatycznej dyspensy…
….
Instrukcja, n. 92.
11
W KPK zawarte jest również upoważnienie dla konferencji biskupów do określenia norm,
„według których byłaby udzielana dyspensa w jednolity sposób” 29. Konferencja Episkopatu Polski w cytowanej wyżej „Instrukcji” stwierdza: „Ordynariusz miejsca może dyspensowad od formy kanonicznej zawarcia małżeostwa mieszanego, ale dyspensę taką trzeba uważad za rzecz
wyjątkową i dlatego ordynariusz…
… subiektywnymi, że strony zdecydowane będą zawrzed związek niesakramentalny. W tym
wypadku Kościół, udzielając dyspensy przez ordynariusza, sankcjonuje niejako tę formę publiczną zawarcia małżeostwa jaką strony wybiorą.”30
Powyższe ogólne wskazania w warunkach społeczno-emigracyjnych wymagają uszczegółowienia przez Konferencję Episkopatu Polski.
4. Niektóre problemy szczególne
Wśród szczegółowych zagadnieo…
… mają wspólne sakramenty chrztu i małżeostwa, udział w Eucharystii może byd tu tylko
wyjątkowy i powinno się w każdym przypadku zachowywad normy podane niżej, a dotyczące
dopuszczenia chrześcijanina niekatolika do komunii eucharystycznej, jak też normy dotyczące
udziału katolika w komunii eucharystycznej w innym Kościele.”52
Instrukcja Konferencji Episkopatu Polski rozstrzyga tę kwestię w następujący…
… do ważności (ad validitatem), inne mają znaczenie tylko dla legalności (ad liceitatem) zawarcia małżeostwa, czy to z punktu widzenia samych nupturientów, czy to
z punktu widzenia działania przedstawiciela paostwa, społeczności czy wspólnoty religijnej.
W Kościele katolickim przez legalnośd sakramentu należy rozumied zgodnośd jego zawarcia z prawem kościelnym. Łacioskie słowo „licite” użyte w kan. 1066 KPK…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)