Finanse publiczne i prawo finansowe dr Andrzej Grzegorz Niezgoda
Finanse - jest to ruch pieniądza, gromadzenie i wydatkowanie zasobów pieniężnych. Jest to przepływ pieniężny między różnymi podmiotami gospodarującymi
Istotą i celem finansów jest dokonanie podziału dochodu narodowego za pomocą pieniądza, podział PKB jest konieczny - nie każdy dla siebie wytwarza, kupujemy ubrania - dajemy cos w zamian. Podział PKB nie musi być w pieniądzu, może być towarem ale jest to uciążliwe. Finanse są lepszym sposobem podziału.
PKB - wielkość statystyczna, ogół wytworzonych na danym terenie (Polsce) w danym czasie (rok) towarów i usług. Szacuje się z dokładnością do miliardów, prezes GUS od 6 miesięcy po zakończeniu roku.
Podział w kilku etapach:
Podział pierwotny - biorą udział podmioty, które uczestniczyły w tworzeniu PKB, podział ten odbywa się na zasadzie odpłatności i ekwiwalentności. Relacje (stosunki) powstające na tym etapie (miedzy równorzędnymi podmiotami) kształtowane są na podstawie umów. Prawo prywatne reguluje te umowy. W tym etapie podlega podziałowi całe PKB. PKB za 2008r. - 1 bilion 300 milionów zł.
Wtórny - polega na tym iż podmioty prawa publicznego poprzez daniny publiczne (instrumenty władcze) przejmują część PKB (pieniądze, podatki) od uczestników podziału pierwotnego, powstaje w ten sposób zasób środków publicznych.
Są rozdzielane w związku z wykonywaniem zadań publicznych. (towary, usługi, praca, świadczenia socjalne). Ten etap ma charakter nieodpłatny, przymusowy (oświata - obowiązek szkolny).
Finanse publiczne - publiczna działalność finansowa polega na gromadzeniu i wydatkowaniu środków pieniężnych przez podmioty prawa publicznego (państwo, jednostki samorządu terytorialnego) w celu przyjęcia a następnie zastosowania części PKB dla realizacji zadań publicznych. Finanse publiczne maja 3 aspekty:
Techniczny - jak przejąć to PKB - daniny, podatki, cła, wydatkowanie ma charakter nieodpłatny (oświata) Ekonomiczny - ingeruje w pierwotny podział PKB, zniekształcają, zmieniają sposób rynkowy PKB.
Polityczny - o przenoszeniu decydują organy władzy.
Pieniądz jest narzędziem finansów, podziału PKB ze względu na swoje funkcje:
Jest miernikiem wartości - cena - czy warto się wymieniać.
Jest środkiem wymiany (cyrkulacji0 jest towarem najbardziej pożądanym, łatwo jest go wymienić.
Jest środkiem płatniczym - wręczenie pieniądza zwalnia z zobowiązania.
Jest środkiem tezauryzacji (gromadzenia skarbu).
Funkcje finansów publicznych (cele, zadania):
Fiskalna - celem FP jest zapewnianie środków wystarczających dla realizacji zadań publicznych. Sposób realizacji określa polityka fiskalna. (ukształtowanie systemu finansowego).
Redystrybucyjna (rozdzielna
(…)
…).
Dochody - mają charakter bezzwrotny, trwale powiększają zasób środków publicznych.
Dochody budżetu państwa :
Podatki (od towarów i usług, akcyzowy, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych, od gier losowych, tonażowy)
Opłaty np. sądowe , probiercze, portowe
Wpłaty z zysku jednoosobowych spółek Skarbu Państwa i przedsiębiorstw państwowych.
Z kar pieniężnych i grzywien
Cło…
… ustawy.
Przykłady: Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, KRUS, PEFRON (razem jest ich 27)
Ad b)
Zasada jedności - ma dwa aspekty:
Formalny - w tym aspekcie postuluje ona aby gospodarka finansowa danego podmiotu prawa publicznego oparta była na jednym planie finansowym (jednym budżecie w jednym akcie prawnym). Jest w Polsce przestrzegana. Zasada ta ułatwia zarządzanie środkami publicznymi i długiem publicznym…
… terytorialnego transferowane są z dochodów państwa (2/3 dochodów samorządów - to środki z budżetu państwa).
Do 15 października Minister Finansów ma obowiązek poinformować każdą gminę o wielkości środków dla niej przeznaczonych. Regionalna Izba Obrachunkowa (RIO) - opiniuje projekt budżetu.
Przepisy wymagają tego, by uchwała budżetowa podejmowana była przed rozpoczęciem roku budżetowego, gdyż ma charakter…
… część przejmują finanse publiczne, jak dużą część wykonanych przez nas dóbr przejmuje państwo.
Stabilizująca i stymulująca
Stabilizująca - polega na tym, że przez odpowiednio ukształtowane dochody i wydatki publiczne można zapewnić stabilny i trwały wzrost gospodarczy.
Stymulująca - poprzez odpowiednią konstrukcje dochodów i wydatków publicznych można oddziaływać na zachowanie różnych podmiotów (tzn…
…, kary.
Akty wykonawcze do określenia klasyfikacji budżetowej, regulują dochody, wydatki.
Budżet - wieloaspektowe pojęcie z różnych punktów widzenia:
Politycznym - w aspekcie politycznym (ustrojowym) budżet jest instrumentem kontroli, za jego pomocą organy przedstawicielskie kontrolują działanie władzy wykonawczej. Budżet określa limity wydatków na określone cele. Wykonanie budżetu podlega kontroli…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)