Empiryzm
Empiryzm za źródło poznania uznał doświadczenie , które również miał za kryterium prawdy.
Za jego szczytowe osiągnięcie uchodzi tzw. Wielka Linia Empiryzmu Brytyjskiego: John Locke, David Hume, George Berkeley. Dokonał się w niej postęp w samoświadomości wiedzy empirycznej.
John Locke 1632 - 1704
Wszelka wiedza pochodzi z doświadczenia, a umysł sam z siebie jest niezapisaną kartą, na której zapisuje się doświadczenie.
Są dwie drogi doświadczenia: doświadczenia zewnętrzne - jego rezultatem są spostrzeżenia.
Doświadczenia wewnętrzne - jego rezultatem są refleksje.
Idee są kopiami refleksji i spostrzeżeń.
Bezpośrednio znamy jedynie idee, a nie rzeczy, zatem zadaniem filozofii nie jest poznanie bytu, lecz poznanie naszych pojęć o bycie.
Zadaniem filozofii jest w szczególności badanie poznania, jego pochodzenia, stopnia pewności i zakresu . Locke zwalczał koncepcję natywizmu , czyli koncepcję głoszącą istnienie idei wrodzonych, na których pewność swych konstrukcji oprzeć chciał racjonalizm.
Uważał on że: Istnieniu idei wrodzonych przeczy brak idei powszechnych, tzn. występujących we wszystkich umysłach, np. niektórych idei nie znają dzieci, umysłowo chorzy, ateiści.
Nawet gdyby istniały idee powszechne, to nie byłoby konieczne uznawanie ich wrodzonego charakteru, gdyż ich powstanie dałoby się wytłumaczyć przez doświadczenie.
George Berkeley 1685 - 1753
Inspirowała go chęć walki z materializmem i ateizmem.
Interpretacja tradycyjna - metafizyczna (odnosząca się do koncepcji bytu): Źródłem wszelkiej wiedzy czymś zewnętrznym są przedstawienia ; są one zawsze konkretne, a nie abstrakcyjne.
Ponieważ dla poznania ciał jedynym źródłem są zmysły, należy zakwestionować poznawcze wartości abstrakcji. (Uderzyło to w matematykę - np. wielkości większe od postrzeganych nie mają sensu, podobnie figura rysowana na tablicy musiałaby być nie przykładem, ale właściwym przedmiotem geometrii - oraz w matematyczne przyrodoznawstwo - nie miałoby ono wartości poznawczej w stopniu w jakim posługuje się ono pojęciami abstrakcyjnymi; podobnie nie doświadczamy związków przyczynowych w świecie ciała.
Wszystkie własności - np. barwa, ruch, kształt są subiektywne , istnieją tylko wówczas, gdy są postrzegane. Substancji nie doświadczamy, zatem ich nie ma - są fikcjami umysłu . Świat składa się tylko ze spostrzeżeń, poza którymi nie ma nic; dla przedmiotów świata zewnętrznego istnieć - tzn. być postrzeganym .
Jeśli materia ma być substancją istniejącą niezależnie od spostrzeżeń, to materii nie ma. Jeśli ciała mają być częściami tak pojmowanej materii, to ciał nie ma -
(…)
… działania zgodnie ze swoją wolą (bez rozstrzygania, czy wola sama w sobie jest wolna, czy nie).
Hume podważył (a przynajmniej tak sądził) możliwość naukowo uprawianej teologii. Według niego nie można dowieść istnienia Boga, gdyż dowody takie opierają się na nieempirycznych pojęciach substancji i koniecznego związku przyczynowego - w szczególności dowód ontologiczny na istnienie Boga wychodził od pojęcia substancji (najdoskonalszej), a dowody kosmologiczne bazowały na koniecznym związku przyczynowym. Równocześnie Hume podważał możliwość naukowego - empirycznego dowiedzenia prawdziwości ateizmu, materializmu itd. Immanuel Kant 1724 - 1804
Dzieła:
„Krytyka władzy sądzenia”
„Krytyka czystego rozumu” 1781-1787
„Krytyka praktycznego rozumu”
Urodził się w Królewcu, tam też spędził swoje życie.
Sytuacja…
… charakter bezwzględny, jednakowy dla wszystkich podmiotów poznających. Kantowi zależało na interpretacji realistycznej, o czym świadczą zmiany dokonane w drugim wydaniu „Krytyki czystego rozumu”. Miała ona pewną trudność, gdyż zakładała że wrażenia są skutkami oddziaływania rzeczy samych w sobie, czyli wyprowadzała zasadę przyczynowości poza sferę możliwego doświadczenia; a przecież przyczynowość…
… której współpogodzenie tych wymogów było niemożliwe.
Przy czynnej koncepcji poznania nauka ujawniała swój fenomenalizm, tzn. ograniczenie możliwości poznawczych do zjawiskowej warstwy świata. Struktura bytu samego w sobie i ewentualne wpisane weń obiektywne wartości pozostawały poza możliwościami naukowego poznania.
Problemem stawała się również możliwość wolności w świecie, który nauki rozpoznawały…
… sposób rozumienia badanej przedmiotowości; traktuje ją jako taką, która daje się uchwycić w jej pojęciach i modelach teoretycznych, twierdzeniach itd. Zatem nigdy nie chwyta bytu samego w sobie, lecz przedmiotowość przez własne założenia i konstrukcje teoretyczne. (Krytyka racjonalnej psychologii, kosmologii, teologii itp.)
Georg Friedrich Hegel 1770 - 1831
Dzieła:
„Fenomenologia ducha”
„Nauka logiki”
„Zasady…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)