Egzystencjalizm teistyczny / filozofia dialogu:
„niebo to inni”
• Podczas gdy Sartre uważał, że człowiek
realizuje siebie poprzez agresywne
dystansowanie się od innych, filozofowie
dialogu (Marcel, Levinas) twierdzą, że
jeśli w życiu jednostki nie ma dialogu z
drugim, jednostka nie ma też szans na
rozwój siebie jako osoby. Niebo to inni.
• Zasadą filozofii dialogu jest więc
zaangażowane spotkanie. Człowiek
realizuje się poprzez relację ja – ty, która
dla pełni powinna być zamknięta relacją
ja – Ty. W relacji tej jest otwarcie na
zmianę, co niesie za sobą ryzyko, ale
przede wszystkim szansę rozwoju
naszego człowieczeństwa.
Gabriel Marcel (1889-1973)
• Filozof, krytyk literacki, dramaturg
(20 sztuk teatralnych)
• Analiza konkretnych doświadczeń
ludzkich: miłości, wierności, nadziei
• W młodości nie otrzymał żadnej
formacji religijnej, wychowany w
duchu agnostycyzmu. Przyjął
katolicyzm w wieku 40 lat, po
wypracowaniu podstawowych idei
filozoficznych.
• Dziennik metafizyczny, Być i mieć,
Homo viator.
Problem i tajemnica
• „Problemem jest coś, co spotykam, co mi zagradza drogę, jest w całości przede mną.
Tajemnica natomiast jest to coś, w co jestem zaangażowany, co wobec tego z istoty
swej nie może być w całości przede mną”.
• Problem jest obiektywny i bezosobowy; tajemnica nie jest luką w poznaniu czy
prawdą objawioną przez Boga.
• Czym jestem? a: Kim jestem?
• Z problemami spotykamy się w naukach szczegółowych. Tajemnic się nie
rozwiązuje, a próba ich obiektywizacji jest niebezpieczna, bo ogranicza nasze
myślenie do scjentystycznego i technicznego. To prowadzi do iluzji, że nauki
przyrodnicze mogą rozwiązać wszystkie zagadnienia.
Jaka jest właściwa postawa wobec
tajemnicy?
• 1. należy ją rozpoznać, uznać jej
istnienie, przyjąć, że nie każde poznanie
ma charakter przedmiotowy
• 2. należy zbliżyć się do niej nie na
drodze abstrakcji, lecz konkretnego
doświadczenia
• 3. to, co jawi się nam jako tajemnica
należy zreflektować poprzez wysiłek
skupienia, uwagi, medytacji.
Wszystkie kluczowe zagadnienia
filozoficzne są tajemnicami
• … I źle jest, jeśli traktuje się je jak problemy, usiłuje je
obiektywizować i rozwiązać na zasadzie abstrakcyjnych
technik dowodzenia.
• Wolność, jedność duszy i ciała, poznanie, miłość to
tajemnice, a nie problemy, nad którymi powinien
zastanowić się każdy. Wszystkie natomiast tajemnice są
tylko aspektami jednej, fundamentalnej tajemnicy –
tajemnicy bytu.
• Metafizyka ma być refleksją nad tajemnicą. Nie może być
systemem, bo to zbiór abstraktów. Metafizyka ma
rozświetlać wewnętrzne doświadczenie konkretnego
człowieka – „ja”, które spotyka tajemnicę bytu w
doświadczeniach miłości, nadziei i wierności.
Być i mieć
• Chodzi tu o stosunek człowieka do siebie i do innych, który może
przybrać jedną z tych dwóch form: być albo mieć.
• Mieć to posiadanie, forma egzystencji nieautentycznej. Odgradza
człowieka od innych, niszczy autentyczne więzi. Cierpienie i lęk,
samotność i rozpacz.
• Być – egzystencja autentyczna, wymaga
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)