HISTORIA DOKTRYN POLITYCZNO - PRAWNYCH
Od Protagorasa do Petrażyckiego Autor skryptu Marcin Fidura
Bibliografia:
Chojnicka K., Olszewski H., Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 2004
Dubel L., Historia doktryn politycznych i prawnych do końca XIX wieku, Warszawa 2003
Powstanie państwa wg Protagorasa.
Pierwotnie Protagoras uważał, że ludzie żyli w stanie natury, w izolacji. Siły natury (kataklizmy, burze, powodzie, pożary i in.) zmusiły ludzi do gromadzenia się i tak powstało państwo. Protagoras doszedł do wniosku, że człowiek jest istotą aspołeczną, ponieważ wszelkie powstałe państwa rozpadały się prędzej czy później. Zeus wszczepił ludziom instynkt społeczny i wtedy państwo stało się trwałe.
Zasada homo menzura i civitas menzura w poglądach Protagorasa.
Zasada homo menzura, czyli „człowiek jest miarą wszystkich rzeczy, istniejących, że istnieją i nieistniejących, że nie istnieją.” Wg tej zasady wszystko jest względne, nie istnieją prawdy uniwersalne. Wszystko zależy od punktu widzenia człowieka. Jest to pogląd relatywistyczny. Z czasem ludzie „umówili się”, co jest dobre a co złe (geneza prawa pozytywnego). Tak powstała zasada civitas menzura, czyli „człowiek jest miarą wszystkich rzeczy” To prawo (ustanowione przez człowieka) mówi nam, co jest dobre a co złe. Prawo ma zapewniać prawidłowe funkcjonowanie państwa.
Cel prawa i krytyka prawa w poglądach Protagorasa.
Zasadniczym celem prawa jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania państwa. Protagoras głosił dualizm prawa. Wg niego istnieje prawo natury i prawo państwowe. Przestrzeganie prawa państwowego jest cnotą m.in., dlatego że państwo jest wspólnotą ludzi. Twierdził jednak, że prawa państwa są kruche, zmienne, nie zawsze sprawiedliwe, dlatego lepiej przestrzegać prawa natury. Naruszenie prawa natury godzi w prawdę.
Powstanie państwa wg Trazymacha.
Państwo stworzyli ludzie silni dążąc do większego podporządkowania słabszych. Silni utworzyli prawo pozytywne, które dawało im jeszcze większą władzę nad słabszymi niż prawo natury. Sami pozostawali ponad prawem.
Powstanie państwa wg Kaliklesa.
Państwo utworzyli ludzie słabi będący prześladowanymi przez silnych w stanie natury. Utworzyli oni prawo pozytywne, które miało ich chronić i zapewniać bezpieczeństwo. Prawo skierowane było do wszystkich obywateli. Co to jest stan natury?
Okres w dziejach ludzkości, który występował przed powstaniem państwa (pierwotnie). Był przesycony agresją. Podczas jego trwania nie było organizacji życia społecznego (państwowości) ani prawa pozytywnego. Arystoteles odrzucał jego istnienie. Sofiści w tym Protagoras uznawali jego istnienie.
(…)
… natury człowieka jest popęd do łączenia się w pary z innymi ludźmi w celu wspólnego życia w zgodzie. Istnieją cztery zasady prawa natury: - Poszanowanie cudzej własności - Obowiązek wynagrodzenia szkody - Pacta sunt servanda (Umów należy dotrzymywać)
- Nieuchronność kary. Postulował powszechne prawo do swobodnej żeglugi i humanitarne zasady prowadzenia wojen, które wywiódł z prawa natury.
Podstawowe…
…, że nie istnieje stan natury, ale istnieje prawo natury (dobro czynić, zła unikać). Protagoras natomiast sądził, że istnieje stan natury i prawo natury. Intelektualizm etyczny w poglądach Sokratesa.
Pogląd filozoficzny głoszący, iż złe postępowanie wynika z braku wiedzy. Sokrates utożsamiał dobro z wiedzą. Zadaniem filozofa jest wydobycie wiedzy z danego człowieka. Wiedza ma charakter immanentny i jest największą z cnót.
Najlepszy ustrój wg Sokratesa.
Jest to arystokracja. Nie chodzi tu jednak o arystokrację w znaczeniu obecnym. Przez pojęcie arystokracja Sokrates rozumiał rządy najlepszych (aristos - najlepsi), posiadających wiedzę filozofów. Taki ustrój wg Sokratesa będzie dobry i sprawiedliwy, ponieważ zgodnie z intelektualizmem etycznym, osoby posiadający wiedzę o dobru, czyli mędrcy - filozofowie…
… godzimy się na obowiązujący porządek prawny.
Dlaczego Sokrates poddał się wyrokowi śmierci?
Sokrates mając możliwość ucieczki zdecydował się na śmierć ze względu na poszanowanie prawa. Jest to obowiązkiem każdego obywatela zgodnie z tzw. umownym stosunkiem obywatela do państwa. Innym powodem poddania się wyrokowi śmierci była wiara w słuszności swoich poglądów i szacunek do nich.
Idealizm obiektywny jako podstawa teorii doskonałego państwa. Platon zaobserwował, że nie istnieje idealny ustrój, ponieważ każdy system w końcu zamienia się w tyranie. Platon poszukiwał rozwiązania tego problemu i tak powstał idealizm obiektywny. Świat, który nas otacza to jedynie odbicie idealnego, niematerialnego bytu (metafora jaskini). Zwykły, prosty człowiek nie może poznać tego świata, jedynie filozofowie są do tego zdolni…
… wierzycielowi, ponieważ będzie obawiał się procesu i zasądzenia odsetek czyni legalnie, ale nie moralnie. Jeśli natomiast odda dług z poczucia obowiązku, (bo tak trzeba postąpić) to jest moralny. Wiąże się to bezpośrednio z imperatywem kategorycznym (Postępuj wg takiej reguły, aby mogła się ona stać regułą powszechną) Prawo ma zabezpieczać wolności, ale nie może ingerować w moralność, która jest wewnętrzna.
Imperatyw kategoryczny Kanta.
„Postępuj tylko wg takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, aby stała się ona prawem powszechnym” to kwintesencja imperatywu kategorycznego. Moralnym jest tylko takie zachowania, które można by było uznać za powszechnie pożądane i słuszne (Chciałbyś, aby inni ludzie postępowali tak w stosunku do ciebie). Postępując w określony sposób w stosunku do drugiego…
… przez Boga (tzw. zasada predestynacji). Teoria Św. Augustyna legła u podstaw dzisiejszej doktryny chrześcijaństwa. Istnienia nieba i piekła.
Teoria prawa natury w ujęciu Św. Tomasza z Akwinu. Św. Tomasz utożsamiał prawo natury z najwyższą mądrością Boga. Są to odwieczne reguły, które rządzą światem. Człowiek postępując zgodnie z prawami natury zmierza ku dobru. Prawo natury, które bierze swój początek z Lex…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)