9. Cytokiny - plejotropia - zdolność określonej cytokiny do oddziaływania na wiele różnych komórek i wywoływania wielu różnych efektów
- redundancja - zdolność wielu różnych cytokin do wywoływania takiego samego efektu
- działanie antagonistyczne - przeciwstawne
- działanie synergistyczne - sumowanie
- zdolność do indukowania sprzężeń zwrotnych - dodatnich i ujemnych
- niektóre cytokiny wytwarzane najpierw jako cząsteczki błonowe uczestniczące w bezpośredniej aktywacji komórek docelowych (TNF w formie błonowej, pod działaniem metaloproteinazy uwalniany do otoczenia)
- działanie autokrynowe - na komórki wydzielające
- działanie parakrynowe - na komórki w sąsiedztwie wydzielających
- działanie endokrynowe - do krwi i na komórki w innych narządach
- wytwarzane nie tylko przez komórki układu odpornościowego, niemniej określane mianem hormonów układu odpornościowego
- bardzo często wrażliwość limfocytów na cytokiny zależy od ich wcześniejszego rozpoznania antygenu przez TCR lub BCR, tak więc cytokiny nie działają na wszystkie komórki, ale na te, które rozpoznały antygen i są gotowe do pełnienia swojej efektorowej funkcji
- działanie wielu cytokin jest związane z ich lokalnym wydzielaniem, np. do synapsy immunologicznej (duże i efektywne miejscowe stężenie)
- trudno osiągnąć pożądany efekt terapeutyczny podając cytokiny, ich działanie sprawdzane in vitro, in vivo często występują reakcje zaskakujące, mogą np. jedne komórki pobudzać do proliferacji i różnicowania lub wywoływać apoptozę
Receptory dla cytokin - cytokiny wywierają swoje działanie tylko poprzez receptory
- znamienną cechą receptorów jest to, że ich zewnątrzkomórkowe fragmenty zbudowane są z charakterystycznych domen, domeny te odpowiedzialne są za swoistość wiązania ligandów, ale mają również wpływ na sposób, w jaki przekazywane będą sygnały po związaniu cytokiny - drugą charakterystyczną cechą jest obecność domen wewnątrzkomórkowych, które są odpowiedzialne za inicjowanie sygnałów w komórce
- część zewnątrzkomórkowa połączona z częścią wewnątrzkomórkową przez fragmenty transbłonowe
- receptory te można podzielić na pięć głównych klas:
I - receptory o budowie Ig-podobnej (Il-1, -18, PDGFR, MCSFR)
II - receptory cytokin klasy I (Il-2,-3,-4,-5,-6-7,-9,-12-15,-21, receptory dla hematopoetyn)
III - receptory dla cytokin klasy II (interferony i rodzina Il-10 - Il-10, -20, -22)
IV - receptory dla cząsteczek nadrodziny TNF
V - receptory sprzężone z białkami G (dla chemokin)
- receptory które tylko raz przenikają przez błonę komórkową muszą ulec polimeryzacji, procesy te są niezbędne do przekazywania sygnałów, cytokina pełni rolę spoiwa, umożliwiającego horyzontalne przemieszczanie się receptora w błonie
(…)
… komórek tucznych i bazofilów
Interleukina 4
wytwarzana głównie przez pobudzone antygenem lub mitogenem LimTh (głównie Th2), limfocyty NKT, komórki tuczne i bazofile
receptory dla Il-4 znajdują się na Lim T i B, komórkach tucznych, monocytach, makrofagach, fobroblastach, komórkach krwiotwórczych i wielu innych
LimB - wzrost proliferacji i wytwarzania IgE (autoimmunizacja) i IgG4, ekspresja cz.MHC I i II, CD80 i CD23
LimT - proliferacja, indukcja różnicowania w kierunku LimTh2, wytwarzanie GM-CSF i G-CSF, cytotoksyczność
komórki tuczne, eozynofile, fibroblasty - proliferacja
monocyty i makrofagi - aktywacja, ekspresja cz.MHC I i II, CD23, wytwarzanie M-CSF i G-CSF, fagocytoza, cytotoksyczność
krwiotworzenie - granulopoeza, erytropoeza
Interleukina 5
wytwarzana głównie przez LimTh2 i występuje w postaci dimerów
udział w indukowaniu wzrostu i różnicowania eozynofilów
w mniejszym stopniu wpływa również na powstawanie LimB, Tc i bazofilów
pobudza komórki tuczne do uwalniania histaminy
Interleukina 6
wytwarzana przed wszystkim przez monocyty i makrofagi, ale także fibroblasty, komórki śródbłonka, Lim T i B, keratynocyty i chondrocyty
głównym czynnikiem indukującym jej działanie jest Il-1 a także interferony…
… Hassala pobudza grasicze komórki dendrytyczne do przekształcania autoreaktywnych LimT w naturalne komórki regulatorowe (LimTreg)
Interleukina 8
CXCL8 należy do chemokin
Interleukina 9
wytwarzana przez pobudzone LimT, głównie LimTh2
stymuluje wzrost komórek krwiotwórczych układu czerwonokrwinkowego
stymuluje wzrost komórek tucznych odpowiadających na Il-3
tymocytów płodowych odpowiadających na Il-2…
…, łańcuch In uczestniczący w ekspresji cz.MHC II, receptor dla fragmentu Fc IgG (FcγRI), chemokiny IP10 i MIG, podjednostkę oksydazy NADPH komórek żernych, indukowaną syntazę tlenku azotu (iNOS), kinazę białkową R i białko Mx
Działanie przeciwwirusowe
- nie wykazują bezpośredniego działania przeciwwirusowego, ale oddziałują na komórki indukując w nich powstawanie czynników przeciwwirusowych i stanu…
… (rozkłada wirusowe RNA)
- aktywują kinazę białkową R, hamuje ona translację komórek i tym samym translację i syntezę białek wirusowych (działa tylko w komórkach zakażonych wirusami o podwójnym RNA)
- aktywują gen Mx, jej produkt GTPaza z rodziny dynamin blokuje transport wirusowych rybonuklein (wirus grypy i wirusy RNA)
- aktywują ekspresję kilku izoform deaminazy adenozynowej (ADA), które deaminują…
… tych odcinków lub białek z nimi związanych
- związanie się cytokin w błonie indukuje szlaki przekazywania sygnałów
- uczestniczą tu między innymi szlaki GTPaz i kinaz MAP, kinazy tyrozynowe z rodziny Src- i Tec-podobnych, kinazy 3-fosfatydyloinozytolu, większość jednak aktywuje szlak przekazywania sygnału za pomocą kinaz tyrozynowych JAK oraz białek STAT (po aktywacji tworzą dimery i przemieszczają…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)