Chrom
Źródła:
-przem. metalurgiczny
-spalanie węgla
-przem. garbarski, farbiarski(barwniki chromowe)
-preparaty grzybobójcze do drewna
-cement(zawiera do 60 mg/kg), azbest(zawiera do 1500 mg/kg)
-w gosp. domowych: zapałki, kleje, śr. piorące i wybielające
-papierosy
W żywności większość to Cr, wchłanianie z przew. pokarmowego to ok. 1%, pierwiastek ten jest niezbędny do prawidłowego metabolizmu glukozy, białek, lipidów, cholesterolu, wydalany z moczem. Działanie toksyczne wynika z jego właściwości utleniających, pobudza tym samym lub hamuje aktywność enzymów. Przy udziale cytochromu oraz glutationu następuje redukcja Cr(prokancyrogenu) do Cr, który jest kancerogenem, tworzy trwałe połączenia z DNA. Czynnikiem warunkującym powstanie nowotworu jest dostępność krytycznych stężeń Cr do krytycznego obszaru DNA w obrębie komórki. Zw. Cr mogą wywołać(o małej rozpuszczalności) nowotwory płuc. Tworzą się również trwałe kompleksy z białkami(szkodliwe działanie na skórę, błony śluzowe), działanie teratogenne(rozszczepienie podniebienia, przepukliny, zmiany w kościach czaszki). W żywności mało Cr, ale jeśli rośliny są uprawiane w pobliżu obszarów przem. mają większe ilości Cr, skażenie środowiska zwiększa pobranie.
Nikiel
Źródła
-spalanie węgla, gleba w pobliżu rafinerii
-zanieczyszczenia powietrza
-dym papierosowy(zaw. karbonylek niklu lub pył niklowy)
-kontakt ze stalą nierdzewną(szczególnie prod. kwaśnych)
-Ni koloidalny lub mrówczan niklu stosowany jako katalizator do utwardzania olejów
Działanie:
-wpływa na aktywność wielu enzymów(co pośrednio wpływa na min. syntezę kw. aminolewulinowego, powodując niedokrwistość)
-hamowanie insuliny
-Ni i jego zw. podawane pozajelitowo mają działanie rakotwórcze u zwierząt
-u osób narażonych zawodowo- nowotwory płuc, przewodu pokarmowego(wytop Ni)
-synergizm z benzopirenem
-u szczurów zahamowanie spermatogenezy, zmniejszenie masy płodów
-nadwrażliwość skórna
Cyna
Źródła:
-przemysł: katalizatory w procesach chem., stabilizatory tworzyw sztucznych
-opakowania: luty
-pestycydy
-sub. dodatkowe w niektórych krajach(aby zapobiegać migracji z puszki innych metali i utlenieniu wit. C)
Zw. nieorganiczne są wchłaniane z przewodu pokarmowego w 5- 20%, nie przenikają bariery krew- łożysko, u zwierząt powodują niedokrwistość(antagonista Fe), zakłócają wchłanianie Ca, stłuszczenie wątroby.
Zw. organiczne mają działanie neurotoksyczne, powodują uszkodzenia błony śluzowej żołądka, zmniejszenie płodności szczurów(zanik jąder), działanie teratogenne
(…)
…
-wytapianie rud Cu i Pb
Działanie: w aminokwasach siarkowych zastępuje S np. w metioninie, cysteinie co powoduje zaburzenia procesów alkilacji(tzn tam gdzie potrzebna jest gr. CH3, nie jest dostarczana gdyż selenometionina nie spełnia tej funkcji)
-zw. alkiloselenowe w większych stężeniach są toksyczne
-hamowanie enzymów zaw. gr. SH np. glutationu
Działanie toksyczne:
-zwierzęta gospodarskie: utrata sierści…
… alfa, beta, neutronowe
-elektromagnetyczne(nośniki to fale) np. gamma, rentgenowskie
Promieniowanie elektromagnetyczne ma znacznie mniejszą zdolność do jonizacji, zaliczamy do niego również fale: radiowe, mikrofale, podczerwone, ale tylko te o dłuższej długości fal powodują jonizację(czyli gamma i rentgenowskie)i są bardzo przenikliwe.
Promieniowanie niesione przez cząstki jest mniej przenikliwe…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)