Badania nad działką mieszczańską. Infrastruktura i budownictwo drewniane w średniowiecznym mieście.
Referat został opracowany na podstawie artykułów Cezarego Buśko i Jerzego Piekalskiego, umieszczone są one w „Archaeologia Historica Polona”. Dotyczą one badań nad działką mieszczańska, budownictwem, ulicami i infrastrukturą w późnośredniowiecznym Wrocławiu.
Poznanie budownictwa było znane dzięki pracy architektów i archeologów, rekonstrukcji dokonali S.Godłowski 1956 i J.Pudełko 1964. Natomiast architekci badali wnętrze kamienic. Ze źródeł historycznych możemy się dowiedzieć, że miasto powstało na prawie magdeburskim, która stanowiła wzór prawnoorganizacyjny dla zachodnioniemieckich miast.
W użyciu były jej dwie redakcje: podstawowa, tzw. Wulgata, przyjmowana w Niemczech oraz XIV-wieczna Konrada z Opola, upowszechniona na ziemiach polskich, litewskich i ukraińskich. Drugą z nich na potrzeby polskie tłumaczył na język łaciński kanclerz J. Łaski (Commune incliti Poloniae Regni privilegium, 1506) oraz krakowski pisarz miejski M. Jaskier (Ius municipalis Magdeburgensis liber vulgo Weichbild nuncupatus, 1535), zbiór ten od XVI w. stał się podstawą lokacji miejskich i wiejskich) w pierwszej połowie 13 w. Podział ulic na parcele dokonał się kilkoma etapami, lub drogą systematyczną podział zniszczonej fosy miejskiej na działki. Najstarsze domy powstały przy Rynku i w okolicach jego w 13 w (według O.Czernera) . Tworzyły zwarte pierzeje Rynku, są najlepiej widziane w jego zachodniej części. Relikt odkryto w kilku wykopaliskach na terenie Starego Miasta przy ul. Igielnej 8, Więziennej 10-11, Nożowskiej 13, Drewnianej, Kuźniczej 41, Malarskiej 27/29 , razem wyszło 19 obiektów odnalezionych .
Budownictwo drewniane
Domy pełniły one funkcje mieszkalna w późnym średniowieczy ale też w nich znajdowały się różne sklepy,ludzie nie tylko w nich spali ale też handlowali, wytwarzali i przechowywali swoi dobytek. W Wrocławiu wyróżniamy kilka zabudowań budynku:
Budynki o konstrukcji zrębowej odkryto tylko przy ul. Więziennej 11. Były to obiekty naziemne o długości ścian dochodzących do 3,6 m. Budowane były z okrąglaków lub elementów określanych jako grube deski lub też spłaszczone belki. Wnętrza domów wyłożone były gliną lub piaskiem, przykryte warstwą użytkową.
Występowały też budynki o konstrukcji plecionkowej pochodzą z ulicy Więziennej 10-11. Były to prostokątne obiekty naziemne o zaokrąglonych narożach. Długość ścian to 3,5 m. Do budowy używano kołków o średnicy kilki cm i gałązek osnowy o grubości 0,5- 15 cm, była to lekka konstrukcja. Bardzo rzadko konstrukcję wzmacniano w narożach grubszymi słupami. Wnętrza podobnie jak w budynkach zrębowych.
(…)
… koryta o ścianach zbudowanych z trzech okrąglaków dębowych usztywnionych od środka poprzeczkami i stabilizowanych od zewnątrz pionowymi palikami Przewód kanalizacyjny pochodzący z Leśnicy w województwie opolskim przebiegał w poprzek ulicy. Składał się z czworokątnej belki z wydrążonym rowkiem i ułożona była do góry dnem na utwardzonej otoczakami powierzchni. Prawdopodobnie podobną rolę mogło pełnić…
… brukowanych- na placu Nankiera przy wylocie na ul. Łaciarską i u wylotu ul. Ruskiej na plac Solny. Niestety w obu przypadkach zanotowano występowanie kamieni tylko w profilu, co uniemożliwia bliższą charakterystykę bruku. Równie nielicznie reprezentowane są ulice o stabilnej konstrukcji drewnianej, których tradycje pochodzą z okresu przed nadaniem prawa magdeburskiego. Na podstawie badan przy ul. Drewnianej…
… była z naturalnych zbiorników wodnych i nie wymagała skomplikowanych inwestycji. We Wrocławiu studnie pojawiają się w momencie lokacji, a więc były one przewidziane w planie zagospodarowania działek miejskich. Budowane były w tylnej części działki, w tej partii, w której znajdowały się również kloaki. Przez usytuowanie i podobieństwa konstrukcyjne w wielu wypadkach nie można rozróżnić tych obiektów. Przyjmowanym kryterium wyróżniającym jest obecność lub brak piaskowego filtr znajdującego się między drewnianą cembrowiną a otaczającym ją gruntem. Tak więc urządzenia zaopatrzone w filtr uznawane są za studnie, a pozbawione go za kloaki. Najstarszą studnia pochodzącą z terenu Śląska jest ta pochodząca z Olbińskiego zespołu klasztornego i datowana jest na połowę XII wieku. Następne pojawiają się w zespołach miejskich…
… więc liczne dekrety nakazujące sprzątanie gnoju i śmieci z ulic, zakazujące wyrzucania odpadków przez okna i wypuszczania świń oraz zwierząt na ulicę. XIV wieczne przepisy budowlane określały dokładnie lokalizację kloak w stosunku do sąsiednich parcel. W 1476 roku kara za wyrzucanie gnoju do Oławy wynosiła 10 grzywien, a od drugiej połowy XV wieku ustanowiono nadzorcę mającego nie dopuszczać do powstania…
… od prymitywnego dołu chłonnego, po oszalowaną i zadaszoną wygódkę. Tylne budynki były zrobione z konstrukcji koszniewej, pomieszczenia inwentaryzacyjne, mogły być tam trzymane konie, znaleziono kości konia bez śladów cięc ,wiec prawdopodobnie nie byly one wykorzystywane do konsumpcji. W domu występował też pies i koty, nie tylko one łowiły gryzonie ale też były wykorzystywane jako futerko, na czaszce znajdują…
…. Arystokrata posiadał płytkie ciżemki, trzewiki z krotka cholewą i buty do polowy łydki. Występowały na nich bardzo ciekawe ornamenty.
Przeważnie jedli oni łupiny orzechów laskowych, wołowinę, mięso owiec i kóz. Na wyjątkowe okazje spożywano dania pieczone, kury, kaczki, gęsi (hodowane były w kojcach przy budynkach zatylnych)
Znaleziono tez szczątki szczupaka świadczące o spożywaniu ryb.
Wodę czerpali…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)