148
Æwiczenie 17
BADANIA MIKROSKOPOWE
STALI NIESTOPOWYCH
1. CEL ÆWICZENIA
Celem æwiczenia jest zapoznanie siê z mikrostrukturami stali niestopowych w stanie równowagi (wy¿arzonym).
2. WIADOMOCI PODSTAWOWE
2.1. Sk³ad chemiczny stali niestopowych
Stal jest stopem ¿elaza z wêglem oraz ewentualnie z innymi pierwiastkami, zawieraj¹cymi do oko³o 2% wêgla, obrabianym plastycznie, otrzymywanym w procesie
stalowniczym po przejciu przez stan ciek³y. Do zasadniczych domieszek zawsze
wystêpuj¹cych w stalach niestopowych w mniejszej lub wiêkszej iloci nale¿¹: mangan, krzem, fosfor i siarka. Wed³ug normy PN-EN 10020 za niestopow¹ uwa¿a siê
stal w której zawartoæ pierwiastków jest mniejsza od ni¿ej podanych wartoci granicznych.
Pierwiastek
Zawartoæ [%]
Pierwiastek
Zawartoæ [%]
aluminium
bor
bizmut
kobalt
chrom
mied
lantanowce, ka¿dy
mangan
molidben
niob
-0,10
-0,0008
-0,10
-0,10
-0,30
-0,40
-0,05
-1,65
-0,08
-0,06
nikiel
o³ów
selen
krzem
tellur
tytan
wanad
wolfram
cyrkon
inne (oprócz wêgla,
fosforu, siarki i azotu)
ka¿dy
-0,30
-0,40
-0,10
-0,50
-0,10
-0,05
-0,10
-0,10
-0,05
Opracowa³: Stanis³aw Rudnik
-0,05
149
2.2. Struktury stali niestopowych w stanie równowagi
Ze wzglêdu na strukturê po wolnym ch³odzeniu (studzeniu), stale wêglowe mo¿na
podzieliæ na trzy zasadnicze grupy, a to:
1) stale podeutektoidalne zawieraj¹ce do 0,8% wêgla, zbudowane z ferrytu i perlitu,
2) stale eutektoidalne, zawieraj¹ce 0,8% wêgla, posiadaj¹ce strukturê perlityczn¹,
3) stale nadeutektoidalne o zawartoci 0,8 - 2,0% wêgla, zbudowane z perlitu i cementytu wtórnego.
Przy bardzo niskiej zawartoci wêgla, praktycznie poni¿ej 0,1%, stal ma strukturê
prawie czysto ferrytyczn¹, po czym w miarê wzrostu zawartoci wêgla iloæ perlitu
w strukturze zaczyna wzrastaæ i przy zawartoci oko³o 0,4% wêgla iloci perlitu i ferrytu w strukturze stali s¹ prawie równe. W stalach powy¿ej 0,6 - 0,7% wêgla iloæ
ferrytu jest ju¿ tak ma³a, ¿e nie tworzy on ca³ych pól, lecz zwykle wystêpuje w postaci
siatki na granicach ziarn perlitu. W miarê zbli¿ania siê do sk³adu eutektoidalnego ferryt zanika i przy zawartoci 0,8% wêgla w stali otrzymujemy czysto perlityczn¹ strukturê. Przy dalszym wzrocie zawartoci wêgla pojawia siê na granicach ziarn perlitu
cementyt wtórny w postaci siatki, która pogrubia siê w miarê wzrostu zawartoci
wêgla do 2,0%. Czasem cementyt wtórny mo¿e wystêpowaæ w stalach nadeutektoidalnych w postaci iglastej.
Stale przegrzane i odlewy posiadaj¹ tzw. strukturê Widmannst(ttena; powstaje ona
przy powolnym stygniêciu stali podeutektoidalnej od wysokich temperatur, a¿ do temperatur krytycznych (Ar3 Ar1) z nastêpnym nieco szybszym ostyganiem, wskutek
czego ferryt wykrystalizowuje wewn¹trz ziarn austenitu wzd³u¿ cian omiocianów.
Pod mikroskopem struktura Widmannst(ttena wygl¹da jak uk³ad trójk¹tów, kwadratów, wzglêdnie szeciok¹tów. Stale o takiej budowie wykazuj¹ du¿¹ kruchoæ. Podobny uk³ad mo¿e przyj¹æ wydzielaj¹cy siê z austenitu cementyt wtórny w przegrzanych
stalach
(…)
… po wolnym ch³odzeniu (studzeniu), stale wêglowe mo¿na
podzieliæ na trzy zasadnicze grupy, a to:
1) stale podeutektoidalne zawieraj¹ce do 0,8% wêgla, zbudowane z ferrytu i perlitu,
2) stale eutektoidalne, zawieraj¹ce 0,8% wêgla, posiadaj¹ce strukturê perlityczn¹,
3) stale nadeutektoidalne o zawartoci 0,8 - 2,0% wêgla, zbudowane z perlitu i cementytu wtórnego.
Przy bardzo niskiej zawartoci wêgla…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)