To tylko jedna z 9 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
156
Æwiczenie 18
SURÓWKI I ¯ELIWA
1. CEL ÆWICZENIA
Celem æwiczenia jest zapoznanie siê z typowymi strukturami surówek i ¿eliw; polega ono na obserwacji mikroskopowej struktur surówek bia³ych i ró¿nych gatunków
¿eliwa szarego.
2. WIADOMOCI PODSTAWOWE
Surówki albo ¿eliwa s¹ to stopy ¿elaza z wêglem o teoretycznej zawartoci od 2,11
do 6,67% wêgla. Poza tym stopy te zawieraj¹ jeszcze takie sk³adniki, jak: krzem,
mangan, fosfor i siarkê, a niekiedy tak¿e dodatki stopowe, jak: nikiel, chrom, molibden,
aluminium i inne.
Polska terminologia rozró¿nia surówki i ¿eliwa, przy czym ró¿nica pomiêdzy tymi
stopami dotyczy wy³¹cznie technologii ich otrzymywania. Surówki s¹ bezporednim
produktem wielkiego pieca, natomiast ¿eliwa otrzymuje siê po przetopieniu surówki
w piecach odlewniczych. Odnonie do struktury nie ma ró¿nicy pomiêdzy surówkami
i ¿eliwami, tote¿ wszystko co dotyczy surówek bia³ych i szarych dotyczy równie¿
odpowiednich gatunków ¿eliwa.
W zale¿noci od postaci wystêpowania wêgla i uwarunkowanego tym zabarwienia prze³omu rozró¿nia siê surówki i ¿eliwa bia³e i szare. Ponadto istniej¹ równie¿
¿eliwa ci¹gliwe otrzymane po specjalnej obróbce cieplnej odlewów z ¿eliwa bia³ego.
2.1. Surówki bia³e
W surówkach bia³ych wêgiel wystêpuje tylko pod postaci¹ cementytu; dlatego te¿
prze³om ich jest jasny. W zale¿noci od zawartoci wêgla i struktury rozró¿nia siê
nastêpuj¹ce rodzaje surówek bia³ych:
1) surówki podeutektyczne o zawartoci 2,11 - 4,3% wêgla,
2) surówki eutektyczne o zawartoci 4,3% wêgla,
3) surówki nadeutektyczne o zawartoci 4,3 - 6,67% wêgla..
Surówki bia³e podeutektyczne sk³adaj¹ siê w zakresie temperatur 1148 - 727°C
z dendrytów austenitu z cementytem wtórnym na tle ledeburytu, a poni¿ej 727°C z perlitu, cemntytu wtórnego i ledeburytu przemienionego. Surówki bia³e eutektyczne zbuOpracowa³: Stanis³aw Rudnik
157
dowane s¹ w wysokich temperaturach z ledeburytu, a poni¿ej 727°C z ledeburytu
przemienionego. Surówki za bia³e nadeutektyczne w zakresie 1148 - 727°C sk³adaj¹
siê z ledeburytu i cementytu pierwotnego, a poni¿ej 727°C z cementytu pierwotnego
i ledeburytu przemienionego. Poniewa¿ podczas ch³odzenia po zakrzepniêciu ¿eliwa
wszelkie przemiany zachodz¹ tylko wewn¹trz ziarn austenitu, forma (kszta³t) poszczególnych sk³adników strukturalnych nie zmienia siê. Dlatego te¿ ¿eliwa bia³e maj¹ przy
temperaturze otoczenia podobn¹ strukturê, jak bezporednio po zakrzepniêciu.
Z uwagi na du¿¹ iloæ cementytu, surówki i ¿eliwa bia³e s¹ bardzo twarde i kruche,
i praktycznie nieskrawalne. Równie¿ i w³asnoci odlewnicze surówek bia³ych s¹ z³e
i z tego powodu s¹ one stosowane do dalszego przerobu na stal. Nie stosuje siê odlewów z ¿eliwa bia³ego na czêci konstrukcyjne. Wyj¹tek stanowi ¿eliwo ci¹gliwe, które otrzymuje siê przez obróbkê ciepln¹ odlewów z ¿eliwa bia³ego.
2.2. ¯eliwa szare
W ¿eliwach szarych wêgiel wystêpuje czêciowo w postaci zwi¹zanej jako cementyt, a czêciowo w postaci wolnej jako grafit. Skutkiem obecnoci grafitu prze³om
tego
(…)
… w ¿eliwach w zawartociach 0,1 - 1,5 % i jest po¿¹danym sk³adnikiem, gdy¿ obni¿a temperaturê topnienia ¿eliwa i podnosi jego rzadkop³ynnoæ. Fosfor wystêpuje w ¿eliwie w postaci potrójnej eutektyki fosforowej Fe3C-Fe3P-Fe, zwanej
steadytem o temperaturze topnienia 960°C. Ze wzglêdu na to, ¿e eutektyka fosforowa jest sk³adnikiem twardym i kruchym w ¿eliwach maszynowych zawartoæ fosforu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)