Aktywizm lub pasywizm sędziowski
- od lat 80-tych,
- A. Aarno (Fin) - w Europie dokonuje się cicha rewolucja - sądy zaczynają aktywnie uczestniczyć w procesach
kształtowania prawa, aktywny udział w rozstrzyganiu kontrowersyjnych problemów politycznych (eutanazja, aborcja,
związki homoseksualne), wiele decyzji zapada w TK.
Gdy sędzia nie ogranicza się tylko do stosowania prawa, tylko zaczyna też to prawo kształtować nazywa się to
aktywizmem sędziowskim.
Wstrzemięźliwość sędziowska (pasywizm) - tradycyjna doktryna, sądy nie są od rozstrzygania problemów politycznych i
naprawiania prawa
- dwie różne idea logiki stosowania prawa. We wszystkich krajach zachodnich toczy się dyskusja na temat tego, czy sądy
powinny być aktywistyczne, czy pasywistyczne (Polska - od połowy lat 90')
Czym się różni aktywizm sędziowski od pasywizmu?
1. Pasywizm
- prawo powinno być stosowane ściśle, w formie sylogizmu,
- decyzja powinna być oparta na przepisach prawnych, ew. orzecznictwie, a nie powinna opierać się na argumentach
społecznych, ekonomicznych (z wyjątkiem sytuacji, gdy samo prawo to przewiduje)
- sędziemu nie wolno ani tworzyć, ani modyfikować, ani poprawiać prawa, nawet, gdy sędzia uważa, że prawo nie jest
niesprawiedliwe, głupie, etc.
- sędzia ponosi odpowiedzialność tylko za to, czy jego decyzja jest zgodna z prawem, a nie ponosi odpowiedzialności za
skutki ekonomiczne i społeczne swoich decyzji
2. Aktywizm
- stosowania prawa nie da się sprowadzić do zbioru operacji logicznych, w każdym przypadku musimy pojmować
stosowanie prawa jako metoda argumentacyjna, stosowanie prawa to nie wyciągnie wniosków z przepisów prawa, ale
ważenie argumentów przeważających za lepszą decyzją, sędzia nie tylko musi podjąć decyzje zgodną prawem, ale też
powinna być racjonalna z społecznego, moralnego i ekonomicznego punktu widzenia
- sędzia ma nie tylko prawo, ale tez obowiązek uwzględnić w swojej decyzji argumenty prawne, ale też pozaprawne -
socjologiczne, ekonomiczne, etc. (TK domowił waloryzacji płac budżetówki, ze względu na to, że waloryzacja sprawiłaby
bankructwo państwa).
-sędzia ma prawo w określonych sytuacjach skorygować przepisy prawne, odstąpić od nich, po to aby podjąć racjonalną
decyzje.
- sędzia ponosi odpowiedzialność za zgodność decyzji z prawem, ale także za jej społeczne i ekonomiczne skutki. Nie
może się tłumaczyć tym, że jego decyzja jest zgodna z prawem jeśli przynosi ewidentne szkody społeczne.
Aktywizm ma bardzo wiele odmian i orientacji, np:
- aktywizm argumentacyjny (sędzia kierowany względami humanitarnymi chroni słabszych lub stara się doprowadzić
(…)
… większościowe: demokracja oparta jest na większości, a TK chroni mniejszości.
- wpływ opinii publicznej - żąda się, by sądy rozstrzygały sprawiedliwie, zgodnie ze społecznym poczuciem
sprawiedliwości
Argumenty przeciw aktywizmowi:
- sądom brak legitymizacji społecznej - sędziowie są nominowani,
- brak odpowiednich kompetencji do tworzenia prawa, decyzje sędziowskie są decyzjami ad hoc, nie poprzedzone…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)