ZOBOWIĄZANIA
Istota zobowiązania i jego powstawanie:
zobowiązanie - świadczenie oparte na wierzytelności - czyli stosunku prawnym pomiędzy wierzycielem i dłużnikiem, na mocy którego wierzyciel ma prawo domagać się od dłużnika określonego świadczenia pod rygorem egzekucji
powstanie zobowiązań - albo przez umowę (ex contracto) - stosowano szeroko tutaj symbole prawne (znaki i czynności), forma pisemna umów upowszechniła się w XIII wieku; lub jako skutek występku (ex delicto)
Odpowiedzialność z tytułu zobowiązania:
możliwości dłużnika - albo od razu wykonywał świadczenie, albo dawał wierzycielowi zastaw, lub stawiał rękojmię
rękojmia - inaczej poręczyciel, wierzyciel mający rękojmię nie mógł domagać się świadczenia od dłużnika, ale mógł się o nie zwrócić do rękojmi, dłużnik stawiający rękojmię nadal był dłużny, ale nie był odpowiedzialny, rękojmia odpowiadał, ale nie był dłużny, dopiero gdy rękojmia wykonał świadczenie, mógł domagać się od dłużnika zwrotu nakładów, dłużnik musiał zastępować i bronić rękojmi
gwarancje osobiste - dłużnik rozporządzał swoimi prawami osobistymi (życie, wolność), które wtedy były zbywalne
gwarancje majątkowe - dłużnik/rękojmia odpowiadał całym majątkiem, potem tylko częścią
Sposoby umacniania umów:
przysięga - jej naruszenie powodowało karę bożą, umacniano tak umowy prywatne
litkup - zwyczaj biesiady lub poczęstunku dla umocnienia umowy, potem niewielka suma pieniężna
załoga - zwyczaj szlachecki, dłużnik w razie niewykonania zobowiązanmia miał zjechać do gospody wraz z określoną liczbą służby i koni i przebywać tam na własny koszt dopóki nie wykona świadczenia
łajanie - dłużnik godził się z góry na takie umocnienie - łajano (bluzgano) ustnie albo na piśmie albo przez listy łające
zakład (vadium) - umowny lub urzędowy, ustanowienie obowiązku zapłacenia okr. sumy na wypadek niewykonania świadczenia lub na wypadek dokonania czynu, którego spełnieniu chciano przeszkodzić (np. zajazdu)
cenzura kościelna - dodawana do umowy jako groźba typu: narażenie się na gniew Boga lub świętych
zadatek - dawano kontrahentowi pewną sumę na dowód iż dający chce dotrzymać umowy, zaliczano go na poczet świadczenia strony, która go uiściła a w razie odstępstwa od umowy przez nabywcę tracił on zadatek na rzecz zbywcy
zastaw - wiadomo; rękojmia - patrz wyżej
Zastęp (ekwicja):
była to odpowiedzialność zbywcy za wady prawne na wypadek zbycia rzeczy przez osobę nieuprawnioną lub też z naruszeniem praw osób trzecich
Rodzaje umów:
zamiana (frymark) - obie strony świadczyły sobie wzajemnie przedmioty, stosowano ją w akcji scalania ziemi
(…)
… z niej zabezpieczenia swoich wierzytelności, zastawnik - wierzyciel, zastawca - dłużnik, osoba która ustanawia zastaw na jakimś przedmiocie
zastaw ruchomości - miał znaczenie głównie w stosunkach handlowych
zastaw nieruchomości - był dogodną formą nabywania nieruchomości z ominięciem prawa bliższości, albo zastawca nie tracił prawa własności, bo zastawnik zaspokoił swoje wierzytelności pożytkami z danej rzeczy
zastaw…
…, jego wartość przechodzi na zastawnika
ekstenuacja - zastaw do wydzierżenia, pojawił się w XIII-XIV wieku - użytkownik zaliczał pożytki z dóbr zastawionych na poczet długu
zastaw bez dzierżenia - dłużnik obciążał swe dobra pewną sumą, nie oddając ich w użytek zastawnikowi, powstawało to przez zapis w księdze sądowej, jeśli po określonym terminie dłużnik nie spłacił długu, zastaw ten mógł się zamienić w zastaw na upad lub zastaw z dzierżeniem
podzastaw - zastawnik mógł zastaw zastawić osobie trzeciej, ake drugi zastaw musi być niższy niż pierwszy
Kupno renty i lichwa:
kupno renty - posiadacz kapitału dawał właścicielowi nieruchomości pewną sumę pieniędzy, w zamian za to właściciel musiał spełniać określone świadczenia (najczęściej pieniężne) w określonym terminie i przez określony czas (dożywotnio lub wieczyście) na rzecz właściciela kapitału, właściciel uwalniał się od świadczeń poprzez wykup renty - spłacał dług, a właściciel nigdy nie mógł wypowiedzieć renty
lichwa - pożyczka „na procent”, do której w dawnej Polsce uprawnieni byli tylko i wyłącznie Żydzi
SPADKI
Dziedziczenie beztestamentowe:
spadek - ogół praw i obowiązków majątkowych, które pozostawiał po sobie zmarły i które przechodziły…
… ten uchylony został przez statut Kazimierza Wielkiego
Testamenty:
testament - znany w PL od końca XIII wieku, początkowo ustny, od XIII pisemny, zwykle w testamencie część majątku zapisywał spadkodawca Kościołowi, t. określał co komu przypada, albo służył do wydalenia majątku od bliskich
wpływ Kościoła - domagał się swobody testowania nieruchomości, testamenty miały być sporządzane w obecności duchow…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)