Zmiany społeczne - wykład

Zmiany społeczne Dotychczas prowadziliśmy analizę funkcjonowania społeczeństwa ‐ procesów socjalizacji, kontroli społecznej, instytucjonalizacji, które toczą się w obrębie tej samej całości społecznej. Mówi się tu niekiedy o dynamice „w systemieʺ. Ale wiemy doskonale, że całe społeczeństwa ulegają od czasu do czasu zasadniczym modyfikacjom, są dzisiaj inne, niż były kiedyś, a będą inne, niż są dzisiaj. Mówi się tu niekiedy o dynamice „systemuʺ. Na tym całościowym poziomie dynamiki społeczeństwa używamy też takich pojęć jak dzieje społeczeństwa czy jego historia. Pojawia się tu nowa perspektywa czasowa: już nie czas codzienny, o stosunkowo krótkiej rozciągłości, ale czas historyczny „długiego trwaniaʺ. W obecnym rozdziale rozpoczynamy analizę tej najbardziej złożonej formy zmienności społeczeństw. Wymaga to dalszych, coraz bardziej skomplikowanych kategorii pojęciowych. Przez pojęcie zmiany społecznej rozumiemy różnicę między stanem systemu społecznego (grupy, organizacji) w jednym momencie czasu i stanem tego samego systemu w innym momencie czasu. Stan wcześniejszy i stan późniejszy różnić się mogą pod rozmaitymi względami. Po pierwsze, może nastąpić zmiana składu systemu. W społeczeństwie osiedlają się przybysze z innych krajów, do partii politycznej zapisują się nowi członkowie, ruch społeczny przyciąga tysiące nowych zwolenników, w rządzie ulegają likwidacji urzędy kilku ministrów. Migracje, rekrutacja do grupy, mobilizacja, reforma organizacyjna ‐ to niektóre przykłady zmian tego typu. Po drugie, może nastąpić zmiana struktury systemu, a więc modyfikacja czworakich sieci powiązań między elementarni: interakcjami, interesami, normami i ideami. I tak: a) wyłaniają się nowe struktury interakcyjne, przez to, że ludzie nawiązują nowe kontakty, wchodzą w nowe stosunki, łączą się w nowe grupy; b) wyłaniają się nowe struktury interesów, przez to, że ludzie bogacą się lub biednieją, zyskują lub tracą władzę, uwalniają się spod podporządkowania lub popadają w zależność; c) wyłaniają się nowe struktury normatywne, przez to, że ludzie zaczynają wyznawać nowe wartości, kierować się nowymi normami, odgrywać nowe role, karać i nagradzać za co innego niż dawniej; d) wyłaniają się nowe struktury idealne, przez to, że ludzie zaczynają wierzyć w nowych bogów, akceptować nowe ideologie, zyskiwać nową wiedzę o świecie, widzieć samych siebie w nowym świetle. Społeczeństwo nie pozostaje zastygłe w starych, odwiecznych formach, lecz ulega stale przekształceniom. Ten typ zmiany jest na ogół traktowany jako najważniejszy. Kiedy zmiany strukturalne ogarniają wszystkie struktury, mówimy czasami o zmianach rewolucyjnych, w jednym ze znaczeń terminu „rewolucjaʺ. Po trzecie, może nastąpić zmiana funkcji pełnionych przez elementy społeczeństwa. Na przykład rodzina tradycyjna była grupą wielofunkcyjną: realizowała funkcje ekonomiczne, ... zobacz całą notatkę