STEFAN ŻEROMSKI - POPIOŁY BN S. I NR 289
WSTĘP: IRENA MACIEJEWSKA
GENEZA POPIOŁÓW I PRACA NAD NIMI
pisarstwo Żeromskiego było ściśle związane z jego życiem, silnie na nie oddziaływało (nazwał syna Adam Rafał - z miłości do Mickiewicza i jak bohatera Popiołów , świadczy to też o związkach powieści z romantyzmem)
Żeromski przejął od Mickiewicza idee walki o niepodległość (w zagranicznej bibliotece porządkował zbiory Wieszcza 1892-1896), dlatego w O żołnierzu tułaczu podjął wątek wali u boku Napoleona, głoszenie wolnościowych haseł w Polsce za które czekała śmierć i powtórzył te elementy fabuły w Popiołach Popioły miały być częścią cyklu z dziejów polskich walk narodowowyzwoleńczych ( Rozdziobią nas kruki wrony, O żołnierzu tułaczu, Popioły, Echa leśne, Sułkows ki, Wierna rzeka i inne niedokończone lub tylko zaplanowane utwory np. o Maurycym Mochnackim)
po ukończeniu pisania Ludzi bezdomnych u schyłku 1899 zabrał się zaraz do pracy nad Popiołami , które od dłuższego czasu miał w głowie (od jesieni 1897 Żeromski pracował w Bibliotece Ordynacji Zamoyskich)
przekład ustępów powieści dziejących się na Podhalu na gwarę góralską przez S. Witkiewicza
Ż. prosi biblioteki o nadsyłanie książek o kampaniach napoleońskich
w 1900 część rękopisu powieści została skonfiskowana podczas rewizji w jego mieszkaniu
w marcu 1902 zawarł Ż. z firmą wyd. Gebethnera i Wolff umowę na wydawanie powieści w odcinkach w warszawskim „Tygodniku Ilustrowanym”, w czasie druku jeszcze ją doszlifowywał, dopisywał zdania i rozdziały, w grudniu 1903 3 tomy powieści zostały wydane przez ww. firmę wyd. z datą 1904
ŹRÓDŁĄ HISTORYCZNE POPIOŁÓW końcówkę powieści pisał Żeromski po krwotoku, leżąc nieruchomo (w liście do Miriama-Przesmyckiego żalił się, że nie jest z niej zadowolony)
ogrom materiałów historycznych (słowniki, pamiętniki, dzienniki, opracowania, ale przede wszystkim materiały źróDłowe o przebiegu działań wojennych itp.) jakie w trakcie pisania powieści musiał Ż. przeczytać (inspiracja Panem Tadeuszem i Wojną i pokojem Tołstoja)
Popioły to powieść historyczna, fikcyjnie bohaterowie współżyją z historycznymi postaciami, Żeromski-pisarz-historyk-naukowie
Żeromski dba o szczegóły, opisuje broń, mundury, dokładnie relacjonuje wszystkie potyczki, opisuje sposoby walki, wprowadza mnóstwo rzeczywistych postaci (np. oficerów i dowódców), książka przypomina momentami historyczny podręcznik, opisy militarne to reportaż historyczny, bardzo wierne źródłom hist.
pozytywnie przedstawia gen. Henryka Dąbrowskiego (mimo, że historycy pozytywiści widzieli go negatywnie)
(…)
…, które dokumentują wolę obrony zagrożonej niepodległości (Konfederacja Barska, Powstanie Kośc., Szkoła Rycerska, Legiony Dąbrowskiego) i następnie walki o jej odzyskanie
„pokazuje czerep rubaszny Polski sarmackiej, tradycjonalistycznej, hulaszczej, egoistycznej (pałace i dwory), pokazuje „popioły” życia narodowego” !!!!!!!!
są też dzieje Polski walczącej - nowej
przeobrażenie narodu pod zaborami - demokracja
wątki…
… jasne są, że ludzie i zdarzenie odsyłają właśnie do owych desygnatów
opowieść bohatera Nardzewskiego o Konfederacji Barskiej nie jest opowieścią o tych zdarzeniach wprost, jedynie data i słabe aluzje pozwalają się domyślić czytelnikowi o co chodzi, rozbiory nazywa się pogrzebem, w opowieściach bohaterów nie mogą paść miejscowości pod jakimi walczono, nazwiska naczelników (np. Kościuszki)
nie mógł Ż…
… tradycje (r. Kulig i Polowanie - za Mickiewiczem), następnie pokazuje ludzi nowej epoki - intelektualistów i robotników (cenią pracę)
akcja powieści rozpoczyna się w roku 1797, ale sięga czasów (opowieści) pierwszych walk o niepodległość (sprzed I rozbioru np. Konfederacja Barska) w pierwszej części powieści starsi opowiadają młodych (Rafał i Krzysztof) o wojnach w obronie wolności, przygotowują młodych…
… natury młodego człowieka, który z zewnątrz czerpie impulsy, poszukuje - „Popioły” jako powieść o inicjacji młodego człowieka w życie
Książę Gintuł albo „vita contemplativa”
były wychowanek Szkoły Rycerskiej i żołnierz polski
komentuje i ocenia wiele wydarzeń, za jego pomocą wprowadza Ż. tematykę filozoficzną do powieści
książę jest też elementem sprawczym wielu wydarzeń w życiu Rafała
podróżnik…
…”) to naczelna myśl Żeromskiego, Gintułt należy do związku wolnumularzy, których celem jest samodoskonalenie, powszechne zbratanie ludzi, ale i wolność kraju. Do masonerii należeli najwięksi oświecenia (np. August Poniatowski) i wielcy XIX wieku, wolnomularze są w powieści alternatywą dla teologicznej (kościelnej) drogi zgłębiania filozofii, historii. Ginrułt zgłębia się w dysputę św. Agustyna z manicheizmem…
…, potem opis puszczy (jak u Mic. w scenie na polowaniu „Ogary wpadły w otchłań lasu”) - system świadomych odwołań i paralelizmów Ż. - nawiązanie i kontynuacja „PT” - utwór, który jak „PT” ma ambicje ogarnięcia całości narodowego losu w ważnym ,przełomowym momencie historii, w momencie pierwszych walk narodowowyzwoleńczych Ż. miał problem z powodu cenzury ukazać dokładny obraz historii, ukazał więc obraz…
… dużo miejsca ziemi-ojczyźnie, społeczeństwu, historii i językowi
język jest najistotniejszą ojczyzną człowieka
archaizacja archaizacja języka bohaterów (do współczesnej polszczyzny Ż. dodał dawności) oraz języka narratora (w mniejszym stopniu) - zmiana leksyki, gramatyki i stylu
Ż. studiował stare słowniki (Lindego) i czerpał ze starych ksiąg frazy, cytaty, przysłowia, zwroty gwarowe z przekonania…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)