STEFAN ŻEROMSKI - WYBÓR OPOWIADAŃ WSTĘP
ZARYS BIOGRAFII
Ród Żeromskich sięga aż 1361 r. Stefan Ż. Pochodził ze średniej warstwy szlacheckiej. Wincenty Żeromski w 1859r. ożenił się z o 15 lat młodszą Józefą Katerlanką. Mieli 5 dzieci: 4 córki i syna Stefana. Stefan ur. Się w Strawczynie 14 października 1864r. Stefan stracił matkę gdy miał 15 lat (umarła na płuca) a ojciec zmarł jeszcze przed skończeniem przez S. gimnazjum. Dom przestał istnieć. Siostry przygarnięte przez obcych. Osierocony chłopiec żył w biedzie, dorabiał jako guwerner, korepetytor itp. Szkoła życia. Gimnazjum w Kielcach(kiepsko się uczył, nie podszedł do matury, nie mógł iść na studia).Niedomagania zdrowotne, słabe przygotowanie.12 lat w gimnazjum - rozwój duchowy, szkoła patriotyzmu (opór rusyfikacji, samokształcenie). W szkole zdarzali się jednak prawdziwi nauczyciele: Tomasz Siemiradzki, Ks. Teodor Czerwiński, Antoni Gustaw Bem („Dzienniki”- opubl. po II w.ś., źródło biogr., dokument budzenia się talentu).
W 1886 - warszawski bruk, Szkoła Weterynaryjna - odskocznia od kariery pisarskiej(nie była potrzebna matura). Był w ZMP. Studia szybko się skończyły, korepetycje nie wystarczały - widmo śmierci głodowej- ewakuacja w Wa-wy, z braku kasy wyjechał jako guwerner dzieci szlacheckich- dużo obserwował szlachtę ich relacje z chłopami. W Nałęczowie poznał żonę (Oktawię z Radziwiłowiczów Rodkiwiczową - dzięki niej pierwsze kontakty literackie Żeromskiego)i tu pozostał, choć wiele podróżował (np. do Szwajcarii - bibliotekarz w Raperswilu, do Francji). Po 1904 r. miał dobrą pozycję materialną, zajął się tylko pisaniem. Wiele wyjazdów. Zmarł nagle 20 listopada 1925r. II. OSOBOWOŚĆ PISARSKA I ETAPY ROZWOJOWE TWÓRCZOŚCI
Osobowość- w przypadku Żer. bardzo istotna siła sprawcza. S. Ż. pisze bardzo intymne utwory, na podstawie własnych doświadczeń.
Prof. Baley (na podst. Typologii neurologa Kretschmera)określił charakter S.Ż. jako schizotymiczny (nerwowy, nadwrażliwy, zamknięty w sobie, żyjący we własnym świecie, wśród książek, z powodu lęku przed światem, patetyczny altruista. Swoisty egotyzm nie wyklucza jednak dążenia do poświęceń dla uszczęśliwiania ludzkości, altruistycznego samoofiarowania się. Psychiczna cyklotymia ujawnia się natomiast w okresowej przemienności nastrojów, euforii i depresji, między którymi oscyluje życie wew.)
Żeromski - samotnik od dziecka. Wrażliwość i uczuciowość, nie umiał być wesoły jak sam mówił. Nieprzystosowanie do życia wśród ludzi. Z natury miękki i dobry ogarniał tą samą wrażliwością biedę ludzką i cierpienie - dom Żeromskich w Warszawie i Nałęczowie- momentami przystań dla bezdomnych. Wewnętrzne rozdwojenie: instynkt życia i obsesja śmierci; samotnictwo i egoztyzm - poczucie więzi i solidarności społ., euforyczne podniecenie - załamanie i zwątpienie.
(…)
…. praca u podstaw, praca organiczna, poświęcenie własnego życia dla społeczeństwa); S. Ż. chciał ukazać społeczeństwu piękno życia ofiarowanego za naród, miało to poruszyć sumienia. Siłaczka - to porównanie jałowego życia i postawy bohaterskiej; pani Stanisłąwa umiera, Borecki pogrąża się w małomiasteczkowym duchu, ale optymistyczna jest moralna energia jednostek, ich siła i wzniosłość; do rzeszy…
… poboczne, co zaciemnia sens utworu
- część kompozycji to niepotrzebne eksploatowanie wątków pejzażowych i niepotrzebne dywagacje, skłonności liryczne.
- maniera S. Ż. to pasja erudycyjna, naturalistyczny scjentyzm literacki, przesadna dokładność i pedanteria opisu (np. za duży opis przejść kolumny wojsk przez góry w Żołnierzu tułaczu); S. Ż. stara się jednak nie rozciągać opisów nad miarę…
… do wzmocnienia określenia przymiotnikowego przysłówkiem, to często przesada ale i ironia pisarza
- obiektywizacja stylu, styl zmienia się w zależności o kim pisze, np. inaczej mówią panowie i chłopi w Pod pierzyną - barbaryzmy i gwara
-dowcipne metafory i porównania, np. Zych pisze do Jana w Oleju
- dowcipne eufemizmy i peryfrazy - komizm językowy
VI. TONACJA
Tonacja opowiadań rozpiera się między ironią…
… pozytywistycznych inżynierów. „Siłaczka” Stanisława Bozowska i Paweł Obarecki to przedstawiciele ideologii lansowanej pod koniec XIX wieku. Postawa pozytywistyczna. Kontrast dwóch postaw: Stasia Bozowska - pochłonięta pracą, chciała zniszczyć analfabetyzm. Dlatego została nauczycielką i uczyła podstawowej wiedzy ubogich. Robiło to z przyjemnościom i jednoczesnym obowiązkiem, czuła satysfakcję. Zainteresowała ludzi…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)