To tylko jedna z 24 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Stefan Żeromski
Wybór opowiadań Wstęp Opracował Artur Hutnikiewicz
Geneza Abstrahując od biografii autora i etapów twórczości przyjrzyjmy się bliżej genezie opowiadać. Warto dodać, że powstawały one głównie w pierwszym okresie twórczości (od debiutu 1889 do mniej więcej r. 1898 ; w roku 1923 pojawił się zbiór kilku opowiadań w tomie Pomyłki - ostatni, czwarty etap twórczości). Żeromski czerpał tworzywo i budulec do swych utworów z własnych, konkretnych, autentycznych doświadczeń (intymność). Widać to na płaszczyźnie zewnętrznej - lokalizacja miejsca akcji. Przyroda, środowisko, sceneria akcji opowiadań to z reguły stare, ukochane kąty domowe (region gór Świętokrzyskich), tylko, że literacko przetworzone, innym słowem nazwane. Wszystkie fikcyjne miejscowości jak Łżawce, Klerykowy, Gawronki, Obrzydłówki, Zapłocia mają swoje realne odpowiedniki w Kielcach, Strawczynach i Ciekotach. Z czasem motywy pejzażowe wzbogacają się wrażeniami z kilkuletniej guwernerskiej włóczęgi po Mazowszu, Podlasiu i Lubelszczyżnie.
Region kielecki odegrał w epopei powstańczej ogromną rolę. Był to obszar o dogodnych warunkach strategicznych (partyzantka) i zabezpieczony przed wpływami rosyjskimi. Region był dobrze uprzemysłowiony i otwarty na kontakty z Zachodem. Pamięć o powstańczej przeszłości żyła we wspomnieniach ludzkich i klechdzie domowej. Tradycje patriotyczne były w rodzinie Żeromskich przekazywane z pokolenia na pokolenie (np. działalność ojca Wincentego), a osnute legendą dzieje powstania staną się dla autora niewyczerpanym źródłem inspiracji.
Po klęsce powstania styczniowego nastały dla Królestwa Polskiego ciężkie czasy nocy apuchtinowskiej. Zasadą polityki zaborcy stało się doszczętne ogłupienie Polaków. Już w latach szkolnych pisarza kształtowało się jego wyczulenie na najszerzej pojętą problematykę wolności i niepodległości narodów i jednostek. Można powiedzieć, że Żeromski z idei walki narodowyzoleńczej uczynił od początku motyw pierwszy i naczelny całej swej twórczości.
Ważną sprawą stawało się uwłaszczenie chłopów; bez wyrazu zrozumienia dla kwestii chłopskiej ruch wyzwoleńczy tracił oparcie w najliczniejszej warstwie społecznej. W roku 1864 rząd carski wydał kilka aktów uwłaszczeniowych. I tu zaczęła się katastrofa. Wielu ziemian straciło dobytek, a chłopi nie wiedzieli, co zrobić w nowej sytuacji. Przemiany ekonomiczno-społeczne następowały za szybko. Żeromski został „wysadzony z siodła”. Przymusowy emigrant z warstwy ziemiańskiej poczuł więź z masą skrzywdzonych i zgnębionych przez los chłopów, którzy na nieurodzajnej i kamienistej ziemi kieleckiej usiłowali coś uprawiać…
W Warszawie Żeromski spotkał się z falą rozlicznych prądów i orientacji - radykalnych i konserwatywnych, socjalistycznych i nacjonalistycznych, ludowych i anarchicznych. Z plątaniny poglądów pisarz zawsze wybierał te, które były zgodne z jego patriotycznym i moralnym odczuciem rzeczy - ideę walki czynnej o wyzwolenie narodowe, nakaz pracy oświatowej wśród ludu i w środowiskach robotniczych, pełne zrównanie w prawach chłopstwa polskiego. Natchnięty ideami socjalistycznymi (pobyt w Raperswilu) autor utworzył główny postulat swojej ideologii polityczno-społecznej: postulat reformy rolnej jako zasadniczy fundament przyszłej nieuniknionej przebudowy ustrojowej; zasada pracy jako jedyne kryterium moralnej i obywatelskiej wartości człowieka; idea wszechwładztwa ludu jako klasy, z której wyjdzie odrodzenie narodu; pojęcie bezkrwawej rewolucji społecznej, dobrowolnego wyrzec
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)