ZAŁATWIANIE SPORÓW MIĘDZYNARODOWYCH
UWAGI OGÓLNE
rola p.m. w odniesieniu do sporów m. polega przede wszystkim na tym, że:
wprowadza obowiązek pokojowego załatwiania sporów;
zobowiązuje w konkretnych przypadkach do poddania się określonemu sposobowi załatwiania sporów;
tworzy systemy i sposoby pokojowego załatwiania sporów;
Definicja sporu międzynarodowego - „spór” a „sytuacja”
Karta NZ wymienia łącznie spór i sytuacje (np. RB może badać każdy spór czy sytuację, czy nie zagraża m. pokojowi i bezp.) → ważne rozróżnienie tych pojęć, tym bardziej, że państwo zobowiązane do rozwiązywani sporów w określony sposób, może twierdzić że nie ma sporu, by uniknąć tego sposobu:
sytuacja m. - to określony, co do czasu i miejsca, układ stos. m. (szersza niż spór, gdyż z sytuacji mogą wynikać spory);
spór m. - to taka sytuacja, w której państwa występują ze skonkretyzowanymi, sprzecznymi stanowiskami i roszczeniami → w orzecznictwie:
STSM w sprawie koncesji Mavrommatisa w Palestynie „spór jest to nieporozumienie w przedmiocie prawa lub faktu, sprzeczność stanowisk prawnych lub interesów między dwiema osobami”;
MTS w sprawie Australii vs Francja o doświadczenia jądrowe - MTS stwierdził, że spór przestał istnieć, bo Francja w jednostronnych oświadczeniach zobowiązała się nie przeprowadzać doświadczeń jądrowych w atmosferze;
Spory prawne i polityczne (inne - nie używa się terminu polityczne)
rozróżnienie to nie polega na podziale na spory teoretyczne i praktyczne → każdy spór prawny jest jednocześnie sporem politycznym, ale nie każdy spór polityczny jest jednocześnie sporem prawnym:
nie każdy spór da się ująć w formułę prawną;
nie każdy spór da się rozwiązać tylko na podstawie istniejącego prawa, bez odwoływania się do elementów pozaprawnych;
wg Karty NZ przy rozstrzyganiu sporów RB powinna kierować spory prawne do MTS, gdyż nadają się do rozstrzygnięcia w drodze sądowej lub arbitrażowej;
Spory zwykłe i kwalifikowane (rozróżnienie wprowadzone w Karcie NZ)
spory kwalifikowane to spory i sytuacje godzące w podstawowy cel ONZ, czyli zagrażające pokojowi → na RB spoczywa główna odp. za to zadanie i Karta daje prawo do rozstrzygania tych sporów RB - może ona zbadać każdy spór i ustalić czy dalsze jego trwanie może zagrażać pokojowi, jeśli tak, to płyną z tego określone konsekwencje prawne i organizacyjne;
Obowiązek załatwiania sporów wyłącznie metodami pokojowymi
nakaz p.m., też wg Karty jako podstawowa zasada postępowania członków, co ma szczególne znaczenie przy współistnieniu państw o różnych ustrojach społ.gosp., a po II wojnie światowej wobec nowego stosunku sił pokoju do sił wojny zasada ta nabrała realnego charakteru;
(…)
… → gdy okoliczności na to pozwolą;
skład oraz szczegółowe określenie zadań komisji ustalają strony;
postępowanie kontradyktoryjne;
uchwały podejmowane większością głosów;
koniec prac sprawozdaniem o stwierdzeniu faktów → nie jest wiążące dla stron;
np. incydent na Dogger Bank (Morze Północne) - 1904 r. flota rosyjska ostrzelała brytyjskie kutry rybackie myląc je z japońskimi torpedowcami → po ustaleniach komisji…
… do wiążącego dla stron rozstrzygnięcia, np. rokowania, dobre usługi, pośrednictwo, badania i koncyliacja;
kończące się wiążącym rozstrzygnięciem (zasądzeniem), np. arbitraż i postępowanie sądowe;
Źródła prawa dotyczącego załatwiania sporów międzynarodowych
u.m. → min. Konwencja Haska o pokojowym załatwianiu sporów międzynarodowych z 1907 r., też Karta NZ (wraz ze statutem MTS) oraz różne klauzule w umowach…
… systemów prawnych świata;
obok sędziów stałych mogą też być sędziowie narodowi (sędziowie ad hoc);
przywileje i immunitety dyplomatyczne gdy sprawują funkcje sędziowskie, a przywileje na terytorium Holandii uregulowane w układzie w formie wymiany not między Przewodniczącym MTA a holenderskim MSZ;
MTS wybiera przewodniczącego i wiceprzewodniczącego na 3 lata oraz powołuje sekretarza na lat 7;
Bezstronność…
… I POŚREDNICTWO (MEDIACJA)
to postępowania dyplomatyczne z udziałem jednego lub więcej państw trzecich;
rola państwa trzeciego:
dobre usługi → ułatwienie państwom rokowań, ale bez brania w nim udziału;
pośrednictwo → bierze z reguły udział;
nie zawsze tak ostra różnica - może najpierw być dobre usługi, potem pośrednictwo;
wg Konwencji Haskiej - państwo trzecie nie może uczestniczyć w sporze, a państwa sporu…
… za sobą obowiązek poddania się z dobrą wiarą wyrokowi;
wyrok wydany na podstawie prawa, dlatego wg Konwencji Haskiej uznany jest za najbardziej sprawiedliwy i skuteczny w załatwianiu sporów dot. interpretacji konwencji międzynarodowych;
Poddanie się arbitrażowi
zgoda państw → ex post albo z góry, może dot. konkretnych spraw lub wszystkich, czy tylko niektórych kategorii;
zazwyczaj na podstawie specjalnej umowy…
… wjazdowych, wysiedlenie obywateli, zażądanie opuszczenia państwa przez dyplomatę;
Represalia
represalia to odwet, jaki jedno państwo podejmuje w odpowiedzi na bezprawną działalność drugiego państwa, takimi samymi środkami (bezprawnymi), lecz usprawiedliwionymi w konkretnej sytuacji bezprawną działalnością innego państwa;
w epoce feudalne - uznawane za metoda pokojowego postępowania, ale obecnie prawo…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)