Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład I – Zagadnienia wstępne
WYKŁAD NR 1:
1) Istota feudalizmu:
Ukształtowanie się systemu podległości prawnej i ekonomicznej. Istnieje również drabina feudalna określająca
miejsce w świecie pracy każdej z klas społecznych (mieszczanie, szlachta, chłopi, kler). Podstawą gospodarki
feudalnej jest gospodarka naturalna:
Produkcja na własne potrzeby, nie było nadwyżek, czy to w rolnictwie, czy to w innej dziedzinie
wytwórczości;
Rynek wewnętrzny rozwijał się w niewielkim stopniu, głównie rozwijał się handel lokalny (targi,
jarmarki, karczmy);
Zdecydowana przewaga renty naturalnej, czyli chłopi nie przekazywali pieniędzy, ale daniny, wypełniali
obowiązki feudalne, mała pańszczyzna 1-2 dni roku.
2) Tworzenie wielkiej własności ziemskiej i system poddaństwa:
Ziemia w IX, X wieku należała do pana, księcia, potężnych możnych (książę, władcy mieli największy wpływ).
Wytworzenie wielkiej własności ziemskiej odbywało się:
Poprzez nadania ziemi za zasługi wojenne, doradcze itp.;
Dzięki zapisom posiadłości ziemskich w testamencie (najwięcej uzyskiwały klasztory, kościoły, co miało
być zasługą w Niebie);
Przez zakup ziemi za zdobyte (np. na wojnie) pieniądze (zakłady);
Stopniowo gospodarka rozwijała się. Czynnikami stymulującymi gospodarkę były:
Immunitety (ekonomiczny - pełny- całkowita własność nabywcy (biorcy)
- niepełny – rozgraniczenie, co pańskie, a co biorcy
Osadnictwo – na prawie niemieckim – spowodowało wzrost gospodarki rynkowej, rozwój rynku
wewnętrznego. Główną przesłanką było to, że gospodarowaniem bardziej zainteresowani byli chłopi, bo
mogli część produkcji przeznaczyć na sprzedaż. Wprowadzono czynsz – gospodarkę opartą na
pieniądzu. Rosła produkcja – większa sprzedaż – rozwój rynku. Nastąpił również duży rozwój
agrotechniki, urbanizacja, administracji, sądownictwa itd.
Wprowadzenie gospodarki czynszowej – rozwój poddaństwa
3) Rolnictwo podstawą gospodarki:
Dochód państwowy był uzależniony od rolnictwa, które stanowiło ok. 80% wszystkich dochodów. Podstawą
rolnictwa były gospodarstwa kmiece o powierzchni do jednego łana (ok. 16 hektarów). Kmiecie żyli na
przyzwoitym poziomie. Na ewolucję w rolnictwie miało wpływ stworzenie nowych narzędzi (np. całego żelaznego
pługa). Wzrosła dzięki temu wydajność.
4) Oddzielenie się rzemiosła i handlu od rolnictwa. Rozwój miast:
Początkowo rzemiosło zaspokajało własne potrzeby, ale wraz z czasem zwiększała się liczba mieszczan
i liczba rzemieślników, ilość dóbr przez nich wytwarzana;
Ze stanu chłopskiego wyodrębnił się stan mieszczański, a także rzemieślniczy (warsztaty początkowo
znajdowały się w gospodarstwach);
Powstawały osady służebne przy miastach, na podgrodziach, warowniach – bo tam głównie grupowali
się rzemieślnicy;
Skutkiem tego był rozwój rynku wewnętrznego, pod wpływem rozwoju rolnictwa i rzemiosła, nadal
przewagę miał jednak handel lokalny;
Znaczny postęp w urbanizacji miast; w XVI w. 20% stanowiła ludność miejska.
5) Rozkwit polskiego handlu za Kazimierza Wielkiego i pierwszych Jagiellonów:
Kazimierz Wielki w największym stopniu popierał rozwój handlu, rzemiosła i miast;
Nadawał przywileje kupcom, mieszczanom (by zwiększyć możliwości rozwoju);
Powstawały nowe lokacje, dokument o tworzeniu miast
2 najbardziej znane przywileje: przymus drożny (kupcy musieli korzystać ze specjalnych, chronionych
traktów, płacić cło), prawo składu (kupcy musieli zatrzymywać się
(…)
…;
Powstały możliwości ekspansji – szlaki handlowe – na wschód: litewski, lwowski, do Morza Czarnego,
bałtycki, zachód: na terytorium Niemiec, bursztynowy;
O polityce gospodarczej decydowały duże miasta, a nie państwa;
Eksport: sól, woły, ołów, zboże, produkty leśne;
Import: miedź z Węgier, sukna, żelazo, uzbrojenie, narzędzia walki, artykuły luksusowe;
Reforma systemu pieniężnego: zaczął Łokietek…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)