Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład II – Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej XV – XVII wiek
1) Przeobrażenia gospodarcze w Europie:
W XV wieku gosp. Polski zbliżona jest do gosp. zachodnioeuropejskiej. Wraz z upływem czasu procesy gosp. w
Europie były coraz bardziej intensywne, przyczyną, czego było:
Rozwój handlu wewnętrznego – rynku (pojawiły się znaczne nadwyżki towarów)
Czynnik zewnętrzny – odkrycia geograficzne i początek kolonializmu (czynnik drugorzędny) w
początkowym okresie kolonializmu dominowały: Hiszpania i Portugalia, a kruszce przez nich zdobyte nie
szły na inwestycje, ale na konsumpcje, później inne państwa europejskie północno-zachodnie zyskały
więcej na kontaktach z koloniami
Europa Zachodnia: gospodarka oparta na pieniądzu - czynsz, najemna siła robocza, która pracowała znacznie
wydajniej, co prowadziło do rozwoju rynków wewnętrznych i poza granicami Europy.
Europ Wschodnia: dominuje pańszczyzna, folwarki, zatrudniali robotników – czynnik zacofania. W ten sposób
Europa Wschodnia uzależnia się w pewien sposób od E.Z.
W całej gospodarce europejskiej przoduje rolnictwo angielskie, niderlandzkie, decyduje o tym poziom
agrotechniki; nowe uprawy - ważne dla zwierząt hodowlanych.
Dualizm agrarny (cezura – ważna, przełomowa data) – na zachodzie rozwijało się rzemiosło, a na wschodzie
rolnictwo. Z tego powodu następuje rozdzielenie Europy na dwie części gospodarcze: Zachód i Wschód.
Wzrost wytwórczości przemysłowej: pojawiają się nowe formy, możliwości produkcji przemysłowej: NAKŁAD I
MANUFAKTURA; traci na znaczeniu wytwórczość rzemieślnicza. W ten sposób wykształca się nowe centrum
gospodarki światowej - gospodarka atlantycka: Anglia, Niderlandy, Francja – na ich obszarze ma miejsce tzw.
wczesna industrializacja – wiąże się to z początkami kapitalizmu, nasilenie rozwoju technologii (maszyny,
wynalazki), mechanizacja produkcji.
Zaczęto korzystać z nowych źródeł energii (wcześniej tylko woda i wiatr): WĘGIEL, PARA WODNA. Rozwija się
zatem przemysł górniczy, hutniczy, metalurgiczny (działy przemysłu ciężkiego). Stevenson zbudował pierwszą
lokomotywę. Rozwój przemysłu stoczniowego, transportu na dalekie odległości, przemysłu tekstylnego. Rozwój
handlu międzynarodowego – zagranicznego - miał decydujący wpływ na rozwój kapitalizmu w okresie
początkowym. O polityce handlowej decyduje państwo (a nie ośrodki nim się zajmujące). Panuje demokracja (w
zachodniej Europie), a król, premier kreowali politykę handlową zagraniczną: zawierali porozumienia ustalali cła
zaporowe (przeciw importowanym towarom) i protekcyjne: np. Anglia (Cromwell), w 1651 r. uchwala tzw. AKT
NAWIGACYJNY: towary angielskie mogły być wywożone (i wwożone – z tego zrezygnowano) tylko na statkach
ang. z ang. załogą.
Dzięki kolonializmowi rozwija się handel międzykontynentalny – zamorski. Statki docierały już do wszystkich
kontynentów – powstają nowe obszary ekspansji handlu – zwłaszcza niewolnikami. Do łapania niewolników
trzeba było zorganizować ekipę ludzi, statki, pieniądze, co wiązało się z dużymi kosztami eksploatacji, zwłaszcza
w sytuacji, gdy połowa niewolników umierała podczas podróży.
Zjawisko rewolucji cen:
Napływ dużych ilości kruszcu -złota i srebra kształtuje tendencję inflacji, a na nią wpłynął wzrost cen ( 3,4 krotnie) w Europie Zachodniej. Ostatnim krajem przechodzącym rewolucję cen była Polska. Rewolucja cen mogła
nastąpić tylko przy istnieniu związków handlowych z Europą Zachodnią na z
(…)
…, na specjalnych trasach. Polityka ekonomiczna prowadzona była w interesie
szlachty i magnatów, dotyczy to również rolnictwa. Król, doradcy, sejm decydowali o posunięciach
gospodarczych. Bona Sforza podniosła poziom gosp. Polski i Litwy. Jej polityka często nie była zbieżna z dążeniami
szlachty, ona realizowała własną w celu zapewnienia pieniędzy w skarbcu królewskim. Ludzie się bogacą –
różnicuje się poziom życia.
5) Struktura rzeczowa eksportu i importu:
Przede wszystkim eksport zboża, ale lista towarowa miała ok. 300 pozycji; produkty leśne, skóry zwierząt, miód,
drewno, również bursztyn, ołów, żelazo. Import: sukna, tkaniny, broń (miecze), przyprawy, artykuły luksusowe.
Dr. Andrzej Pieczewski
Historia Gospodarcza
Wykład II – Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej XV – XVII wiek
6) Bilans…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)