To tylko jedna z 3 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Roman Ingarden (1893-1970) jest przedstawicielem fenomenologicznej filozofii literatury. Fenomenologia w literaturoznawstwie nie utożsamia się z fenomenologią w filozofii, ani ta pierwsza nie jest tylko literaturoznawczym zastosowaniem drugiej. Mają one jednak wspólny punkt wyjścia: filozofię sformułowaną przez Edmunda Husserla, a dokładnie Badania logiczne z 1900-1901 r.
Do wypracowania fenomenologicznej wiedzy o literaturze dochodziło w dyskusji z pomysłami Husserla:
R. Ingarden - tzw. Druga lub realistyczna fenomenologia
M. Heidegger - ontologia fundamentalna
J. P. Sartre - egzystencjalizm
H.G. Gadamer - hermeneutyka
Fenomenologie P. Ricoeura i M. Merlau-Ponty'ego
Sposób istnienia dzieła literackiego: Teoria literatury Ingardena wyrosła z jego sporu z Husserlem na temat sposobu istnienia świata. Według Husserla rzeczywistość to wytwór świadomości człowieka, czyli istnieje ona czysto intencjonalnie. Jest to zakwestionowanie realności bytu. Na to Ingarden się nie zgadzał i dlatego chciał wypracować koncepcję intencjonalnego sposobu istnienia i określić budowę przedmiotów intencjonalnych, a potem wykazać, że przedmioty w rzeczywistości istnieją inaczej i są zbudowane inaczej niż przedmioty intencjonalne.
Ingarden wyróżnia 3 rodzaje bytów:
Realne -są one autonomiczne, czyli nie zależą od niczego (od świadomości), powstają w pewnej chwili, zmieniają się i giną
Idealne - są autonomiczne, nie zależą od niczego, nie przestają istnieć po zniszczeniu jego fundamentu bytowego, pozostają niezmienne.
Intencjonalne - nie są autonomiczne, zależą od świadomości ludzkiej, z 1 strony podobne do bytów realnych - powstaje, zmienia się , ginie oraz do idealnych - nie przestają istnieć po zniszczeniu fundamentu bytowego (np. książka). Przedmiotem intencjonalnym jest dzieło literackie = wytwór aktów świadomości twórcy. O jego intersubiektywności decyduje utrwalenie w materiale znakowym. Dzięki temu uniezależnia się ono od świadomości, dzięki której powstało i nabywa względnej autonomii bytowej. Istnieje samoistnie, niezależnie od trwałości swojego fizycznego fundamentu (pisma, druku).
Ingarden głosił antypsychologizm - odrzucał jakiekolwiek wiązanie wytworu z przeżyciami autora. Dzieło jest niezależne od przeżyć psychicznych piszącego je. Czytelnik nie może wywnioskować na podstawie tekstu o cechach, przemyśleniach autora. Co więcej te przeżycia są całkiem obojętne dla zrozumienia dzieła i jego zawartości. Zarzucał psychologizmowi błędne koło: „chciano rozumieć dzieła przez poznanie przeżyć autora, ale żeby te przeżycia zrozumieć odwoływano się z powrotem do innych dzieł literackich”.
Budowa dzieła literackiego Przedmiot intencjonalny jest zbudowany tak, że w żaden sposób nie może być utożsamiany ani z przedmiotami realnymi ani idealnymi. Cechą przedmiotów intencjonalnych jest schematyczność. Przedmioty idealne i realne cechuje pełność pod względem jakościowego uposażenia, natomiast przedmioty intencjonalne są niepełne, czyli zawierają miejsca niedookreślenia. W przypadku dzieła literackiego jest to związane z tym, że jest ono intencjonalnym tworem świadomości utrwalonym w języku. Nawet szczegółowy opis językowy nie może wyczerpać całego bogactwa jakościowego, cechującego przedmioty niezależne od świadomości. W dziele literackim zawsze będą występować jakieś luki. Niedookreśloność jest cechą pozostałych warstw dzieła nadbudowanych nad warstwę językową.
(…)
… postacie nie wygłaszają prawd autora
Zdania w utworach lirycznych. Podmiot liryczny to przedmiot czysto intencjonalny, należy do świata przedstawionego, nie należy utożsamiać go z autorem.
Dzieło literackie i jego konkretyzacje:
Konkretyzacje dzieła literackiego powstają przy poszczególnych odczytaniach dzieła. Konkretyzacja różni się od dzieła tym, że nie zawiera miejsc niedookreślenia, a wyglądy…
…, które są podstawą jakości wartości artystycznej. Na niej jest jakość estetycznie wartościowa, a na niej wartość estetyczna.
Jako wartości estetyczne Ingarden wymienia wzniosłość, tragizm, komizm.
Koncepcja wiedzy o literaturze:
O hierarchii w dziedzinach wiedzy o literaturze decyduje przedmiot danej dziedziny:
Filozofia literatury - ma najwyższą pozycję, nadrzędna rola w stosunku do pozostałych odmian…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)