Wzajemne naświetlanie się sztuk.
Sztuki takie jak malarstwo, rzeźba, literatura bez przerwy wchodzą ze sobą w rozmaite relacje, wzajemnie się opisują, dopełniają i naświetlają. Sztuki te są pokrewne strukturalnie. Są spowinowacone. Rzecznikiem takich właśnie poglądów na sztuki był Oskar Walzel. W artykule Wzajemne naświetlanie się sztuk. Przyczynek do oceny pojęć z zakresu historii sztuki (1917) nawiązuje do poglądów Wolfflina dotyczących historii sztuki. Wolfflin traktował dzieje sztuki jako autonomiczny proces rozwoju form wyobraźni artystycznej, który ma charakter cykliczny i polega na przeplataniu się stylów renesansowych (klasycznych) i barokowych. Walzel chce ocenić przydatność kategorii opisujących historię sztuki na gruncie poezji. Wolfflin stworzył pięć par antynomicznych kategorii formalnych, które można zastosować przy opisie następujących sztuk:
malarstwo- rzeźba- architektura- Wolfflin
epika- liryka- dramat - Walzel
malarstwo- epika Pewne cechy malarstwa są widoczne w epice, szczególnie malarskie przedstawianie pejzażu, bitew, wydarzeń.
rzeźba- liryka
Rozumienie słów jako nieuformowanej bryły rzeźbiarskiej. Utwór poetycki jest jak uformowana rzeźba. Jest precyzyjny, nieprzypadkowy, doskonale dopracowany. Posiada ściśle określony układ metafor, rymów, przenośni.
architektura- dramat
Na czym polega architektoniczność dramatu?
Dramat jest jak budowla, składa się z małych cegiełek - scen, aktów, które tworzą dopracowaną całość. Tak jak w budowli odpowiednie ułożenie punktów napięcia. Np. punkt kulminacyjny w środku, tak jak punkt ciężkości budowli w środku. W dramacie nie ma przypadkowości. Postaci wychodzą w ściśle określonym czasie, wypowiadają określone kwestie. W epice na przykład jest większa przypadkowość. Architekt z jednej strony wznosi budowlę dla celu praktycznego, z drugiej zaś podnosi ją do rangi dzieła estetycznego. Podobnie zadaniem poety jest dostarczenie logiczno-celowej konstrukcji materiału, a zarazem osiągnięcie przez tę konstrukcję oddziaływania estetycznego. Wrażenia, które warunkują oddziaływanie wartości estetycznych na uczucia czytelnika to: (zarówno w architekturze, jak i poezji) porządek poszczególnych części, ich wzajemny stosunek, sposób powiązania i rozgraniczenia części, znaczenie, jakie dana część posiada wyłącznie jako ozdoba, opracowanie części, jej silniejsze lub słabsze podkreślenie w ramach całości, większa lub mniejsza ruchliwość, którą jej nadano, prawie równy przebieg lub odczuwalna zmiana napięć i odprężeń.
Antynomiczne pary kategorii formalnych :
Renesans (Rafael) Barok ( Rembrandt)
(…)
… w poezji), czyli stosunek pierwszego planu do tła.
Wolfflin przeciwstawia tu styl powierzchniowy (płaskie traktowanie pierwszego planu i odpowiednie traktowanie tła) oraz styl dowartościowanej przestrzeni (zaczyna przemawiać kolejność głębi poszczególnych elementów obrazu, pojawia się ruch w kierunku tła).
- podstawy rozróżnień dokonanych przez Wolfflina wywodzą się z tradycyjnego trójpodziału sztuk plastycznych: malarstwo, rzeźba i architektura. W pewnym sensie stosuje on zasadę wyjaśniania jednej gałęzi sztuki przy pomocy innej, ale ogranicza się przy tym tylko do trzech gałęzi sztuk plastycznych.
- malarstwo baroku jest dla niego właściwszym, bardziej malarskim malarstwem niż malarstwo renesansu, które skłania się w stronę rzeźby, Rembrandt w ściślejszym słowa znaczeniu malarzem niż Rafael.
Trudność…
…- atektoniczność
Tektoniczność w malarstwie: sposób nakreślania regularny i wyrazisty. Przestrzeganie perspektywy, symetrii, harmonii.
Atektoniczność w malarstwie: Kompozycja bardziej swobodna.
Możliwe również w poezji:
Np. tektoniczność: regularna wersyfikacja, regularne rymy, atektoniczność: wiersz bardziej swobodny, nieprzestrzegający zasad wersyfikacji.
Walzel odnajduje w dramatach Szekspira atektoniczność…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)