WYPOWIEDZI PERFORMATYWNE (dokonawcze) - choć językowo są sformułowane w sposób sugerujący, że opisują one jakąś czynność, w istocie rzeczy - na mocy pewnego rodzaju konwencji - traktowane są jako sposób jej dokonania ; nie są one opisem niezależnie i równocześnie następującego zdarzenia, ale zdarzenie to realizuje się właśnie poprzez dokonanie w określonym kontekście właściwej wypowiedzi performatywnej; wypowiedzenie tego samego zwrotu w pierwszej osobie ma charakter performatywny, w innych osobach ma zazwyczaj charakter jedynie sprawozdawczy (a więc jest mówieniem o czymś , a nie czynieniem czegoś za pomocą słów)
WYPOWIEDZI PERFORMATYWNE mogą być UDANE albo NIEUDANE :
- UDANA - gdy została ona dokonana w takiej sytuacji i w taki sposób, że powiedzenie określonych (przewidzianych konwencją) słów prowadzi do uznania danej czynności za skutecznie („udanie”) dokonaną
- NIEUDANA - jeśli identyczne słowa wypowie ktoś inny, bądź tez nastąpi to w okolicznościach, w których zgodnie z regułami dokonywania danej czynności, aktu tego nie można dokonać, wówczas mimo wypowiedzenia identycznych słów czynność nie będzie skutecznie dokonana
Nie muszą być to wypowiedzi sensu stricte = można ich dokonywać za pomocą zachowań, dlatego nie powinno się mówić o wypowiedziach performatywnych, ale o czynnościach
TEORIA AKTÓW MOWY - szersza od koncepcji performatywów; niemalże każda wypowiedź stanowi jakiegoś rodzaju „akt mowy” (akt uczynienia czegoś za pomocą wypowiedzenia pewnych słów); zdecydowana większość oprócz powiedzenia czegoś jest jednocześnie uczynieniem czegoś (np. proszeniem, pytaniem, ocenianiem, obiecywaniem); to rozumowanie doprowadziło do wyróżnienia w każdym akcie mowy aspektu lokucyjnego (powiedzenia czegoś), illokucyjnego (dokonanie przez wypowiedzenie aktu mowy danego rodzaju czynności) oraz perlokucyjnego (wywołanie pewnego, zamierzonego lub nie, skutku)
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)