Russel - 1. Performatywy i wypowiedzi konstatujące
Według Austina filozofowie zbyt długo zakładali, że zadaniem “twierdzenia” może być opisywanie bądź stwierdzanie jakiegoś faktu, co musi czynić prawdziwie lub fałszywie.
Gramatycy wykazali, że nie wszystkie zdania są używane do wypowiadania twierdzeń. Istnieją pytania, wykrzyknienia oraz zdania wyrażające rozkazy, życzenia, przyzwolenia.
Weryfikacjonizm- twierdzenie o fakcie powinno być weryfikowalne, badania nad językiem wykazały, ze wiele z tak zwanych twierdzeń to “pseudotwierdzenia”.
Dużo zawdzięczamy Kantowi, chociażby kwestia “zdań etycznych”, nie ulega wątypliwości, że nie służą one do utrwalania czy przekazywania informacji o faktach. Wyrażają one raczej emocje, normują zachowanie, wręcz na nasze zachowanie wpływają. Wykraczają one poza reguły tradycyjne gramatyki.
Błąd opisowości- zaczęto zauważać, że wiele kłopotliwych słów, wtopionych w jawnie opisowe twierdzenia, nie służyą do wykazania jakiś dodatkowych cech otaczającej nas rzeczywistości, a do wskazania okolicznści towarzyszacych ich wypowiedzeniu, zastrzeżeń, sposobu ich używania itd.
Przeoczanie tych możliwości nosi miano “błędu opisowości”
2.Wstępne wyodrębnienie performatywów
Wypowiedzi performatywne rozważane przez Austina, określane są mianem “wypowiedzi maskujących”. Twierdzenia performatywne przybierają postać twierdzeń o faktach, choć de facto nimi nie są.
Performatywy:
w ogóle nie opisują, nie zdają sprawy z niczego, niczego nie konstatują, nie sa prawdziwe ani fałszywe
wypowiedzenie danego zdania w całości lub w części wykonaniem jakiejś czynności, któerj z kolei nie opisałoby się normalnie jako mówienia czegoś
Przykłady:
A. Tak tzn. Biorę tą kobietę/mężczyznę za męża/żonę wypowiedziane podczas slubu
B. Nadaję temu statkowi imię “Królowa Elżbieta” wypowiadane gdy butelka rozbija się o dziób
C. Mój dom zapisuję w spadku memu bratu występujące w testamencie D.Idę o zakład, że jutro będzie padał deszcz
Z powyższych przykładów wynika, że wypowiedzenie zdania w stosownych okolicznościach nie jest opisem mówiącym, że robię coś, o czym trzeba by powiedzieć, ze robię to coś, wypowiadając owo zdanie; nie jest też stwierdzeniem, że to coś robię. To zdanie jest po prostu robieniem tego czegoś. WYPOWIEDZIEĆ TAKIE ZDANIE TO ZROBIĆ OWO COŚ.
Tego typu zdania właśnie nazywa Austin zdaniami performatywnymi.
Czy mówienie może coś sprawić? Wygląda na to, ze według Austina ożenić sie to powiedzieć po prostu kilka słów. Brzmi to absurdalnie.
Wypowiedź nie jest zazwyczaj jedyną rzeczą konieczną aby uznać czynność za wykonaną. Zawsze konieczne są okreslone okoliczności, zachowanie Aby nadać imię statkowi musze być do tego wyznaczona, zeby wyjść za mąż nie mogę być już mężatką, żeby się z kims założyć, ten ktoś musi zakład przyjąć, coś nie może być darem jeśli mówiąc “Daruję Ci to” a niczego nie wręczam.
(…)
… (odniesienie jest konieczne aby zdanie było fałszywe lub prawdziwe). Czy jest to zatem zdanie bezsensowne? Wg. Austina nie, nie jest bowiem niegramatyczne, niezupełne, nie jest zaklęciem itd. Wg. Austina jest to zdanie daremne, analogiczne do nadawania imienia gdy nie są spełnione niektóre warunki czy ceremoni zaślubin kóra nie spełnia niezbędnych procedur.
Istnieje wiele sposobów oprócz sprzeczności…
… na mocy którego można odróznić wypowiedź konstatująca od performatywnej?
Kryterium gramatyczne- performatywy wyraźne (pierwsza osoba, liczba pojedyncza, czas tezaźniejszy, tryb oznajmujący strony czynnej), "my obiecujemy..." (str.603), performatywy mogą tez występować w drugiej, trzeciej osobie, w liczbie poj. i mnogiej, w stronie biernej- stąd kryterium gramatyczne nie wystarcza, nie spełnia swej roli…
…: "bede tam"
Performatywy wyraźne rozwinęły się z pierwotnych w sposób naturalny, w miarę rozwoju języka i społeczeństwa.
Istotny jest zarówno tryb wypowiedzi, ja i ton głosu, kadencja, akcent, przysłówki podkreślające charakter czy moc wypowiedzi, okoliczności...
Performatywy należy odróżnić od wypowiedzi czysto grzecznościowych, od przypadków obracania słów w czyn, Dla wyrażania życzeń i emocji…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)