WSTĘP DO JEZYKOZNAWSTWA OGÓLNEGO, WYKŁAD, 4.05.11
Pojęcie pragmatyki Badanie rzeczywistego języka
Austin: Performatywy i konstatacje i teoria aktów mowy. Dwie podstawowe teorie dla pragmatyki. W logice, to co nazywa się zdaniem w logice może być albo prawdziwe albo fałszywe, a jak nie jest ani takie, ani takie, to jest bezsensowne. W języku naturalnym, kandydatami na odpowiedniki sądów logicznych są zdania oznajmujące. Ale nawet gdybyśmy się przyjżeli zdaniom zonajmującym, to można znaleźć wypowiedzi, które sa zdaniami oznajmującymi z gramatycznego punktu widzenia, nie są ani prawdziwe, ani fałszywe, ale są jak najbardziej sensowne. Ex: „mianuję pana dyrektora”, „jutro wstanę wczesnie”. W pzreciwieństwie do zdania „ten pan jest dyrektorem”, „J. wstał wcześnie”, które są prawdziwe / fałszywe, te pierwsze nie są nia prawdziwe, ani fałszywe, nie wiadomo, jakie miałyby być ich warunki prawdziwości. Ta obserwacja doprowadziła Austina do stwierdzenia, że w jezyku naturalnym istnieją dwa typy wyrażeń, które mogą być zdaniami:
Sądy prawdziwościowe - konstatacje. Mogą one być prawdziwe / fałszywe; są to stwierdzenia stanu rzeczy
Wyrażenia sprawcze - performatywy. Nie opisują stanów rzeczy, ale go zmieniają. Na przykład mianowanie - przed mianowaniem nie był dyrektorem, po - był. Zmieniają stany rzeczy, ale nie można ich oceniać jako prawdziwe / fałszywe, nie wiadomo, z czym należy porównywać, ze stanem przed, czy po. Performatywy - pyta się, czy skutecznie zmieniły rzeczywistość? Czy ktoś został mianowany dyrektorem..? mówi się o performatywach skutecznych , ze są udane, a o nieskutecznych, że są nieudane, a czasami używa się wymiennie terminów- fortunne / szczęśliwe. Dlaczego performatywy mogą być nieudane?
Mogą być nieważne - wypowiadający jest niewłaściwy i nie ma uprawnień. Niewłaściwa formuła/ obiekt. By perfrmatyw był ważny musi być określona osoba uprawniona do wykonania performatywu, w określony sposób i na określonym obiekcie. Niewłaściwy wypowiadający - Austin: statek gotowy do wodowania, ma się nazywać Elżbieta II, jest wyznaczona osoba, która ma dokonać chrztu statku, a tu wpada o obdartus, łapie butelkę, rozbija o burtę statku i mówi „nadaję ci imię marszałek stalin”. Nazwał statek marszałek Stalin? Nie. Performatyw nie jest ważny -do nadania imienia była wyznaczona inna osoba. Jest to częsta sytuacja w różnego typu aktach oficjalnych, gdzie za kogoś nikt inny nie może wystąpić. Niewłaściwa formuła - Wizygoci przechodzą na chrześcijaństwo w wersji rzymskiej, więc zmieniali wyznanie, chrzcili się po raz drugi. Pojawili się wizygoccy biskupi, księża. Po kilkunastu latach - kuria się zorientowała, ze w Hiszpanii nowe chrzty, które mają ustaloną formułę, są przeprowadzane po łacinie, ale z formułą „w imię ojca i córki”. Zaczęto się zastanawiać, czy te chrzty są ważne. Są sytuacje, w których trzeba powiedzieć dokładnie to, co trzeba, a nie nic innego. Polskie prawodawstwo jest tego pełne.
(…)
….
Konstatacje nieudane:
Kot siedzi na macie - nie wierzę w to. Jeżeli mówię, że siedzi, ale nie siedzi, to - kłamstwo nie jest udanym stwierdzeniem. Zarówno celowe, jak i wynikające z niewiedzy. Teoria illokucji
….
Akt retyczny:
Powtarzanie roli, wiersza
Uczenie się języka metodą bodziec - reakcja. Zadają pytania i należy na nie odpowiedzieć. Akt fonetyczny i fatyczny można odtworzyć tylko w mowie niezależnej…
…, w których trzeba powiedzieć dokładnie to, co trzeba, a nie nic innego. Polskie prawodawstwo jest tego pełne. Niewłaściwy obiekt - osoba właściwa, formułą właściwa ale obiekt nie. Też chrzest, ale w innej okoliczności. Próba ochrzczenia pingwinów. Nieudana. Musi być odpowiedni obiekt. Nieszczere - gdy ktoś mówi, że przyjdzie, a nie zamierza. Złamane Performatywy:
Jawne: występuje w nich czasownik per formatywny…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)