Wykładnia prawa W dotychczasowych rozważaniach nt. prawa powiedzieliśmy, że normy prawne są zawarte w przepisach prawnych, które są graficzną formą zapisu norm, czyli treści prawa. Ustalenie treści prawa, czyli zrekonstruowanie pojedynczej normy prawnej następuje w toku wykładni prawa. Jest to zespół czynności intelektualnych, które pozwalają „wydobyć” z - najczęściej wielu przepisów prawa - właściwą normę prawną. Można zatem powiedzieć, że przedmiotem wykładni są przepisy prawa a jej wynikiem, efektem norma prawna uzyskana przy zastosowaniu w toku wykładni dyrektyw interpretacyjnych. Dyrektywy interpretacyjne (reguły wykładni) to wypowiedzi wskazujące w jaki sposób osoba dokonująca wykładni ma ustalać znaczenie norm prawnych. Najważniejszymi spośród reguł wykładni są reguły językowe, które nakazują by odtwarzając normy z przepisów w pierwszej kolejności odwoływać się do zasad gramatycznych oraz semantycznych języka etnicznego, w którym sporządzony jest akt normatywny. Innego rodzaju wykładnią językową jest reguła języka prawnego, nakazująca w przypadku konfliktu pomiędzy znaczeniem bezpośrednio nadanym określonym pojęciom w akcie prawnym przed ich potocznym rozumieniem (por. uwagi na temat definicji ustawowych).
Wykładnia prawa może być charakteryzowana poprzez wskazanie poszczególnych jej typów. Klasyfikacje te są dokonywane w oparciu o różne kryteria: podmiotu dokonującego wykładni, sposób jej dokonywania oraz wyniki wykładni. Z uwagi na podmiot dokonujący wykładni można wyróżnić wykładnię: autentyczną, legalną, operatywną (praktyczną) i doktrynalną. Autorem wykładni autentycznej jest ten organ władzy państwowej, który przepis ustanowił. Można zatem powiedzieć, że sam prawodawca ustala znaczenie przepisu, który ustanowił. Wykładnia autentyczna dosyć często dokonywana jest w aktach normatywnych (ustawach i rozporządzeniach) przyjmując postać tzw. definicji ustawowych (legalnych). Przykład: Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (t.j. Dz. z 2000r. Nr 100, poz. 1086 ze zm.) Art. 2.Ilekroć w ustawie jest mowa o: pracach geodezyjnych - rozumie się przez to projektowanie i wykonywanie pomiarów geodezyjnych, wykonywanie zdjęć lotniczych, dokonywanie obliczeń, sporządzanie i przetwarzanie dokumentacji geodezyjnej, a także zakładanie i aktualizację baz danych, pomiary i opracowania fotogrametryczne, grawimetryczne, magnetyczne i astronomiczne związane z realizacją zadań w dziedzinie geodezji i kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie, Definicje ustawowe są stosowanie zwłaszcza wtedy, gdy określone słowo ma wiele znaczeń a dla danej regulacji konieczny jest wybór jednego z nich, albo gdy znaczenie będącego przedmiotem wykładni pojęcia nie jest w języku potocznym rozpowszechnione. Wykładnia autentyczna ma moc obowiązującą i zasięg terytorialny tożsamy z mocą i zasięgiem aktu normatywnego, w którym definicja się znajduje.
(…)
… jest szczególnie aktualna na gruncie prawa karnego i podatkowego, gdzie absolutnie niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca, która prowadziłaby do pogorszenia sytuacji podejrzanego czy zwiększenia obciążeń fiskalnych.
Przykład:
Wyrok SN z 20 lutego 2002r., III RN 3/01, OSNP 2002/15/347
Kompetencje organów podatkowych co do zobowiązania podatnika z tytułu opłaty skarbowej od czynności cywilnoprawnej wynikają wprost z ustawy, zarówno w odniesieniu do obowiązku wydania decyzji określającej wysokość zaległości podatkowej, jak i w kwestii naliczenia od niej odsetek (art. 21 § 3 i § 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm. w związku z art. 5 pkt 4 ustawy z dnia 31 stycznia 1989 r. o opłacie skarbowej, Dz. U. Nr 4, poz. 23 ze zm. oraz art. 53 § 1 i § 4 Ordynacji…
… jest podstawowym rodzajem wykładni. Jest to konsekwencją przyjęcia zamkniętego katalogu źródeł prawa rozumianego jako ujęte w formalne ramy (ustawy, rozporządzenia etc.) wypowiedzi prawodawcy. Wykładnia językowa polega na interpretacji przepisów prawnych przy wykorzystaniu reguł znaczeniowych i konstrukcyjnych języka narodowego, i reguł prawidłowego myślenia oraz logiki prawniczej. Przykład:
Wyrok SN z 23…
… w Polsce przepisy przewidują dla niektórych organów (ministrów) uprawnienie zbliżone do wykładni legalnej, określane w literaturze przedmiotu jako wykładnia legalna delegowana. Uprawnienie takie służy np. Ministrowi Finansów, który może dokonać w drodze urzędowej interpretacji przepisów w związku z typowymi problemami stosowania prawa, a nie w indywidualnych sprawach podatników, płatników lub inkasentów…
… sądowych. Przykład:
Baranowski P., Więckowski R.; Glosa do postanowienia s.apel. z dnia 17 grudnia 1991 r., I ACz 247/91, OSP 1994/12/245 Legitymacja procesowa jest przesłanką merytoryczną, warunkującą możliwość wydania wyroku zasądzającego. Jej istnienie nie ma jednak żadnego wpływu na byt sprawy cywilnej. Ta ostatnia bowiem musi być postrzegana jako zupełnie niezależna od konkretnego stosunku łączącego…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)