SPRAWIEDLIWOŚĆ I RZĄDY PRAWA.
1. Idea sprawiedliwości i jej znaczenie.
a) sprawiedliwość jako cnota doskonałości etycznej,
b) sprawiedliwość pojmowana jako zasada regulująca wymianę dóbr albo przydzielanie dóbr i ciężarów (sprawiedliwość rozdzielcza, dystrybutywna); materialne koncepcje sprawiedliwości w tym rozumieniu:
„każdemu wg dzieł”,
„każdemu wg zasług”,
„każdemu wg jego potrzeb”,
„każdemu wg jego pozycji”,
„każdemu to samo”,
„każdemu wg tego co przyznaje mu prawo”;
c) formalna koncepcja sprawiedliwości: równe traktowanie podmiotów znajdujących się w jednakowej sytuacji lub noszących jednakowe cechy, duże znaczenie ma jednak zasada słuszności,
d) sprawiedliwość proceduralna: uczciwe i równe wobec wszystkich posługiwanie się przez wymiar sprawiedliwości procedurami decyzyjnymi w stosowaniu prawa.
2. Państwo prawne. Rządy prawa.
Zasada rządów prawa - zasada prawno-ustrojowa, ideał państwa, które działa za pośrednictwem swoich organów, na podstawie norm prawnych i w ich granicach; prawo określa granice działania władzy publicznej, zadania, kompetencje i tryb działania jej organów (mimo pewnego luzu decyzyjnego); aspekt negatywny rządów prawa - obrona obywatela przed despotyzmem, aspekt pozytywny - zobowiązanie organów władzy państwowej do działania na podstawie i w ramach norm. Koncepcje praworządności:
formalnej: porządek prawny akcentuje wartości formalne w procesie stanowienia i stosowania prawa
materialnej: akcentuje się materialne wartości, więc mające znaczenie także w odniesieniu do treści prawa, państwo spełnia podstawowe warunki co do treści norm.
Urzeczywistnienie zasady rządów prawa wg koncepcji wewnętrznej moralności prawa (L. L. Fuller): prawo jest generalne, należycie ogłaszane, nie działa z mocą wsteczną, szczególnie gdy wprowadza ciężary i obowiązki, jest jasne, unika sprzeczności norm, nie wymaga od adresatów rzeczy niemożliwych (ad impossibilia nemo obligatur), prawo jest względnie stałe w czasie, spełniony jest warunek praworządności formalnej.
3. Gwarancje państwa prawnego.
a) materialne - czynniki czyniące naruszenie prawa mało prawdopodobnym: mechanizmy decyzyjne i kontrolne demokracji, wysoki poziom dobrobytu społecznego, kultury politycznej i prawnej, własność prywatna,
b) formalne (instytucjonalne) - kontrola w toku stanowienia i stosowania prawa:
ustrojowe: trójpodział władz, swoboda działania legalnej opozycji, niezbywalność, deklaratoryjny charakter praw obywatela,
legislacyjne: hierarchia aktów prawnych, rozgraniczenie kompetencji prawotwórczych poszczególnych organów państwa, istnienie sądownictwa konstytucyjnego,
(…)
…. Demokratyczne państwo prawne.
trójpodział władzy,
niezawisłość sądownictwa,
istnienie sądowej kontroli stosowania prawa i zgodności prawotwórstwa z konstytucją,
zapewnienie każdemu prawa do uczciwego i bezstronnego procesu (due process of law),
sprawiedliwość proceduralna,
istnienie i respektowania praw człowieka i obywatela,
indywidualizacja odpowiedzialności karnej, domniemanie niewinności, lex retro non agit, ochrona uprawnień legalnie i w dobrej wierze nabytych, wymogi wewnętrznej moralności prawa,
pewność, jawność i jasność prawa, zachowanie odpowiedniej vocatio legis, zasada, iż umów należy dotrzymywać (pacta sunt servanda). …
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)