Przedstaw podstawowe tezy teorii poznania I. Kanta. Porównaj pojęcia: realizm i idealizm.
Podstawowe tezy teorii I. Kanta.
Teoria poznania (in. epistemologia) to dział filozofii zajmujący się badaniem skąd pochodzi, na ile jest wiarygodna i jakie są granice naszej wiedzy. Nie odpowiada na pytanie czym jest byt, ale jak go poznajemy. I Czas i przestrzeń
Wg Kanta podstawowymi warunkami poznania są czas i przestrzeń. Mówimy o przedmiotach i zjawiskach, że są bliżej lub dalej, wcześniej lub później, gdyż wszystko widzimy w trzech wymiarach (przestrzeń) i w czasowym następstwie (czas).
Przestrzeń jest warunkiem doświadczania zdarzeń. Bo jeśli wyobrazimy sobie, że nie ma przestrzeni, wtedy nie moglibyśmy mówi o zdarzeniach (rzeczach, zjawiskach), które byłyby poza nami (czyli w przestrzeni). Podobnie czas jest warunkiem doświadczania zdarzeń, bo jeśli pomyślimy, że nie ma czasu nie możemy mówić o ich kolejności.
Czas i przestrzeń są subiektywne, ale powszechne i konieczne. Subiektywność ma dwa znaczenia. Albo coś jest subiektywne indywidualnie (punkt widzenia konkretnej osoby) albo subiektywne zbiorowo (punkt widzenia jakiejś grupy). Kant ma na myśli drugi przypadek - czas i przestrzeń są subiektywne, bo subiektywność dotyczy całego gatunku ludzkiego. Są powszechne i konieczne, bo są właściwe każdemu z nas.
Jest możliwa wiedza niezależna od doświadczenia, czyli dotycząca tego co jest w nas. Wg Kanta nasza wiedza jest zbiorem zdań, z których jedne są oparte na doświadczeniu, a inne nie. Dowodem są zdania matematyczne, które nie opierają się na doświadczeniu. Nie musimy przyglądać się światu, aby dokonywać obliczeń matematycznych (tzn. twierdzenia matematyczne możemy tworzyć siedząc w ciemnej piwnicy).
Powstaje pytanie - jak to możliwe, że tworzymy wiedzę niezależnie od doświadczenia, która jednak w doświadczeniu okazuje się pomocna? (Dokonując obliczeń matematycznych nie korzystamy z doświadczeń, a mimo to później dzięki tym wyliczeniom budujemy mosty, domy, przenosimy ciężary.)
Po pierwsze - aby wytłumaczyć, jak to jest możliwe trzeba przyjąć dwa twierdzenia, że matematyka daje nam wiedzę o świecie oraz że jest to wiedza pewna. Jest to wiedza o świecie, gdyż mówi nam o tym, co stanowi podłoże świata. Jest to wiedza pewna, bo to podłoże jest niezmienne. Po drugie - jest to możliwe, bo czas i przestrzeń są warunkami doświadczania (patrz wyżej).
Dalsze warunki poznania.
Zdaniem Kanta, wszyscy dotychczasowi filozofowie rozdzielali sprawy, które są nierozerwalnie połączone. Hume uważał, że tak naprawdę mamy do czynienia z masą rozmaitych wrażeń, z których nasz umysł lepi rozmaite rzeczy. Kant mów zaś: nie ma takiego momentu, w którym moglibyśmy dostrzec rozproszkowane wrażenia. W chwili, gdy do nas przychodzą, już są zorganizowane w gotowe związki. Kto widział samą zieleń? Widzę zielone drzewo, zielone boisko (nie w Polsce), zieloną gruszkę. Poznanie polega właśnie na spostrzeganiu rzeczy, a nie oderwanych od siebie wrażeń.
(…)
… poza obszarem doświadczenia.
Monizm- system filozoficzny, według którego istnieje tylko jedna rzeczywistość- materia albo duch. Materialistyczny monizm Marksa przeciwstawia się spirytualistycznemu monizmowi Hegla. System Spinozy, utożsamiający Boga z naturą, bywa interpretowany jako materializm (gdy przyjmuje się punkt widzenia, że to Natura utożsamiana jest z Bogiem) lub jako spirytualizm (jeżeli wychodzi się z założenia, że to Bóg jest tożsamy z wszelką rzeczywistością naturalną). Monizm nie uznaje zatem zasadniczej różnicy, którą- jak się wydaje- można dostrzec pomiędzy świadomością a światem, między duchem a materią.
Dualizm- stanowisko zakładające w różnych ujęciach filozoficznych występowanie dwóch niewspółmiernych a zasadniczych dla całości- elementów, dwóch wzajemnie nieredukowalnyh zasad. [1] W metafizyce…
…] W aksjologii, szczególnie w etyce dualizm jest poglądem sprowadzającym wszelkie wartości do dwóch opozycyjnych (najczęściej dobra i zła) i w walce między nimi upatrującym zasady rządzącej światem (np. manicheizm). …
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)