To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
Pierwsze ośrodki władzy lokalnej 1918-1919
Po odejściu okupantów zarysował się problem „próżni politycznej”. 7 października 1918 r. Rada Regencyjna wydała manifest do narodu polskiego, formułując zasadę niepodległości Polski na podstawie 13 punktu orędzia Wilsona. 23 października 1918 r. Rada Regencyjna powołała rząd Józefa Świerzyńskiego. 3 listopada 1918 r. rząd Świerzyńskiego podjął desperacką próbę stworzenia rządu narodowego opartego na szerszej podstawie. Rokowania z ludowcami i PPS nie dały jednak rezultatu. Nurt związany ze środowiskiem Piłsudskiego liczył na przejęcie władzy drogą faktów dokonanych z chwilą kapitulacji Niemiec. Drugi nurt, związany z Dmowskim, opierał się na współpracy z Zachodem. KNP oczekiwał, że Rada Regencyjna przekaże mu władzę z chwilą klęski państw centralnych.
Klęska państw centralnych dała impuls do organizowania ośrodków polskiej władzy we wszystkich zaborach.
Zabór pruski
W lutym 1918 r. powstała Polska Organizacja Wojskowa (POW) zaboru pruskiego, a w lipcu Centralny Komitet Obywatelski (endecki). Władysław Seyda i Wojciech Korfanty domagali się w parlamencie w Berlinie przyznania Polsce pełnej niepodległości. CKO wyłonił komitet wykonawczy z ks. Adamskim na czele. 10 listopada 1918 r. komitet ujawnił się jako Naczelna Rada Ludowa.
Galicja
19 października 1918 r. powstała Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego 28 października 1918 r. w Krakowie powstała Polska Komisja Likwidacyjna z przewodniczącym Wincentym Witosem. W jej skład wchodziły: PSL „Piast”, PPSD, endecja.
30 października 1918 r. członkowie POW, legioniści i młodzież pod dowództwem płk. Bolesława Roji usunęli z Krakowa załogę austriacką
we Lwowie Austriacy oddali władzę Komitetowi Wojskowemu Ukraińców
w październiku 1918 r. Polacy utworzyli Tymczasową Komisję Rządzącą
Polacy (m.in. młodzież - Orlęta lwowskie) chwycili za broń (początek wojny polsko-ukraińskiej)
fala rewolucyjnych demonstracji, jaka przetoczyła się jesienią 1918 r. przez Niemcy i Austro-Węgry zradykalizowała niektóre środowiska na ziemiach polskich. 5 października 1918 r. powstała w Lublinie Rada Delegatów Robotniczych, a 6 października 1918 r. Republika Tarnobrzeska, w której radykalni chłopi usuwali urzędników austriackich i przystąpili do parcelacji ziem (zostali jednak rozbici w grudniu 1918 r.). W Radach ścierały się wpływy lewicy niepodległościowej z lewicą rewolucyjną
Rząd lubelski
Powstał 6/7 listopada 1918 r. w Lublinie. Skład: PPS, PPSD, PSL „Wyzwolenie”. 7 listopada wydał manifest (ogłosił przejęcie przez siebie władzy aż do zwołania Sejmu Ustawodawczego, zapowiadał radykalną reformę rolną, nacjonalizację kluczowych gałęzi przemysłu, demokratyzację ustroju, ważne ustawy socjalne m.in. 8-godzinny dzień pracy)
(…)
… jako Tymczasowy Naczelnik Państwa (jego uprawnienia: mianowanie i odwoływanie gabinetu, zatwierdzanie aktów ustawodawczych). Nowa władza nie była uznawana przez paryski KNP i ośrodki z zaboru pruskiego. 21 listopada rząd Moraczewskiego ogłosił manifest do narodu (reformę rolną i nacjonalizację przemysłu uzależnił od decyzji Sejmu Ustawodawczego. Wydał dekret wprowadzający 8-godzinny dzień pracy i ubezpieczenia robotników. Opracował 5-przymiotnikową ordynację wyborczą. Zasady ordynacji ogłoszono 28 listopada 1918 r., a wybory rozpisano na 26 stycznia 1919 r. Jedynym państwem uznającym nowe władze w Warszawie były Niemcy. Pod koniec grudnia 1918 r. władza rządu rozciągała się na obszar Królestwa i Galicji na zachód od Przemyśla, ale ze Lwowem i Śląskiem Cieszyńskim. Rząd Moraczewskiego nie był akceptowany…
… Sapieha) dokonała w Warszawie nieudanej próby zamachu stanu. Prawdopodobnie Piłsudski wiedział o przygotowaniach do przewrotu i dopuścił do niego, aby skompromitować prawicę. Naczelnik Państwa dążył do utworzenia rządu opartego na szerokiej koalicji. Po zamachu 4/5 stycznia skłonił Moraczewskiego do odejścia. 16 stycznia 1919 r. powstał rząd Paderewskiego oparty na koalicji endecji, partii centrum, PPS…
… i ludowców. Rząd ten uzyskał poparcie paryskiego KNP i państw Ententy. Jego powstanie ostatecznie zamyka proces tworzenia się centralnego ośrodka władzy w Polsce.
…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)