wykład - Natan Soderlbom

Natan Soderlbom (1866 - 1931)
W jego ujęciu ewolucja religij nie jest jednak procesem czczym i dziejącym się wyłącznie w jakiejś wewnętrznej i własnej logice. Rozwój religij prowadzi bowiem do prawd wykładanych przez chrześcijaństwo. Wszystkie religie wskazują zatem na chrześcijaństwo jako ukoronowanie Bożego działania wobec świata
Zajmował się problemami animizmu u animatyzmu, studiował zasięg występowania wierzeń o charakterze magicznym. Interesowało go łączenie pojęcia siły sakralnej, transcendentnej, z procesem jej objawienia. Pojęcie działającej w świecie siły wzmacnia postawę religijną i aprobatę dla uznawania władzy nad człowiekiem pełnionej przez postaci bóstw, bogów i Boga. Istotą religii jest uznanie sfery świętej i szacunek dla sacrum.
Wprowadził pojęcie Sprawców - to specyficzna grupa bóstw występujących w różnych religiach, której przypisują one założenie - stworzenia świata i nadanie pewnych praw ludzkości, ale bóstwa te częstokroć nie biorą później udziału w aktywnym kreowaniu rzeczywistości. Pod pewnymi względami są to dei otiosi - bogowie spoczywający. Szwed łączy Sprawców i Schmitowskie Istoty Najwyższe z pewnymi przejawami wierzeń manicznych i fetyszyzmu i nie uniknął traktowania tego fenomenu w kategoriach prymitywnego quasi - monoteizmu. Hipotetycznie rozważał nawet powstanie monoteizmu i właściwego mu pojęcia Boga ze wzmocnieniu kultu i sylwetek Sprawców przez czynniki głębiej monoteistyczne.
Sprawcy - w sensie genetycznym - biorą się z wyobrażeń o pierwszym przodku, kolektywnym praojcu ludzkości lub z ubóstwienia nieba, tej sfery kosmicznej, od której zależy byt ludzki. Istotne jest w ewolucjonistycznej w zasadzie postawie Soderlboma to, że nie próbował on wytyczać na podstawie jakichś działań spekulacyjnych - najdawniejszej postaci religii. Uznawał wierzenia związane ze Sprawcami, wierzenia maniczne i religijne waloryzowany świat duchów (animizm, animatyzm, kult przodków) za trzy postawy archaicznych początków religii. Rozwój religii polega natomiast na kształtowaniu się coraz subtelniejszych pojęć religijnych opartych na tej triadzie: mocy (mana), duchów (aż po koncepcje ducha osobowego) i Sprawcy (Stwórcy)
Edwin Oliver James (1888 - 1972)
Jego poprzednicy zadali sobie pytanie: z jakich przesłanek kształtuje się kult religijny i związana z nim doktryna religijna. Na tym tle wyłania się tzw. szkoła mitu i rytuału, do której dołączył James.
Szkoła ta postawiła interesującą hipotezę, wypracowaną na podstawie badań nad kulturami semickimi w tym i hebrajską. Mianowicie stwierdzona powszechne występowanie pewnego ceremoniału religijnego o obrębie tych kultur i zaryzykowano opinię że jest on podstawą ram kulturowych w religiach wyższych i w ogóle generalną przesłanką tłumaczącą podobieństwa i paralele między mitami - doktrynami różnych kultur.

(…)

… i swojego wspólnego dorobku. Z takiej refleksji płynie istotny wniosek: ta prawidłowość dotyczy też religii. Społeczeństwo ustala zatem pewien system obronny: ustanawia zakazy działające jako element ochrony religii. Obrona ta polega w gruncie rzeczy na wyjęciu rzeczy społecznie ważnych spod powszechnej praktyki prawnej i nadaniu im specjalnego statusu. Durkheim wierzenia pojmuje jako wyobrażenia…
… i religijnych, sakralnych. Nie ma jakiegoś uniwersalnego klucza do rozróżnienia obu tych zakresów i związków między nimi.
W sferze religijnej zawierają się najcenniejsze przesłanki bytu społecznego i indywidualnego: od zasad dających kontynuację tradycji i wzorców wychowania, przez kultywowanie praktyk, ideałów i zasad etycznych po odpowiedzi w kwestiach ostatecznych i egzystencji przekraczającej ramy historii…
… także postawili sakralną instytucje króla w centrum uwagi. Król - reprezentant powierzonej sobie społeczności stał się z urzędu odpowiedzialny za pomyślność zbiorów i złożono na niego z tego tytułu odprawienie praktyk magiczno - religijnych mających zapewnić obfite zbiory. Król imitował czynności prokreacyjne natury, by pobudzić proces wegetacji. Istotną przesłanką w tych rozumowaniach były podobieństwa mitów…
... zobacz całą notatkę