KONFLIKT FRANCISZKANÓW I DOMINIKANÓW (2 poł. XIII wieku)
FRANCISZKANIE
Zakon żebraczy braci mniejszych, skrajne ubóstwo. Zatwierdzony 1223. Miłość do świata przyrody i ludzi (jedna rodzina stworzona przez Boga). Tradycjonalizm (augustynizm, pomijanie filozofii Ojców), podkreślanie człowieczeństwa Chrystusa, dążenie do powrotu do Boga.
ALEKSANDER Z HALES ok. 1185 - 1245
Nauczyciel Bonawentury, mistrz paryski (obejmował katedrę).
Summa - pełna doktryna zakonu (znawstwo Arystotelesa):
a) uzupełnienie augustynizmu o empiryzm i abstrakcję wobec odrzucania przez Augustyna umysłu czynnego na rzecz iluminacji). Umysł czynny w procesie abstrakcji jest wspomagany i napełniany światłem bożym.
b) powszechny hylemorfizm (Awicebron) - wszystkie byty oprócz Boga są złożone z materii (cielesnej lub duchowej) i formy.
c) dusza jest samoistną substancją, będącą złożeniem formy i materii duchowej (odrzucenie Arystotelesowskiego pojmowania duszy wyłącznie jako formy ciała).
JAN Z RUPELLI ok. 1200 - 1245
a) Filozofia nie jest służką (ancilla), lecz siostrą (soror) teologii.
b) Każdy człowiek ma własny, autonomiczny intelekt czynny (zakwestionowanie iluminacji).
c) Substancje duchowe nie są złożone, lecz proste (zakwestionowanie powszechnego hylemorfizmu).
BONAWENTURA (Jan Fidanza, 1217 - 1274)
Uczeń Aleksandra z Hales, generał zakonu, teolog, mistyk i teoretyk mistyki, stygmatyk. Stworzył szkołę o szerokim zasięgu. Tradycjonalizm w filozofii (Ojcowie, zwłaszcza Augustyn), brak dzieł czysto filozoficznych.
Wszystko, co istnieje, wyszło od Boga i do Boga powróci. Po grzechu pierworodnym człowiek stracił umiejętność czytania księgi natury, pozostaje mu tylko Pismo (komentarz do dzieła natury). Drogą wiodącą do Boga jest Chrystus - najpełniejszy i jedyny obraz Boga, według którego został stworzony człowiek. Chrystus - mediator: złączenie natury ludzkiej i boskiej. Postulat naśladowania Chrystusa dla każdego przez miłość Boga i ludzi (prowadzącą do zbawienia).
Tylko ta wiedza świecka jest ważna, która przyczynia się do wskazania drogi zbawienia. Ciekawość jest naganna i prowadzi do pychy. Filozofia i wiedza muszą być sprowadzone do teologii (De reductione artium ad theologiam).
Intellectus fidei - zrozumienie i wyjaśnienie wiary, filozofia włączona w obręb teologii.
Głównym celem człowieka jest ekstatyczne zjednoczenie z bogiem.
Znajomość Arystotelesa: „Arystoteles uczy wiedzy (scientia), Platon mądrości (sapientia), Augustyn połączył ich obu”.
Podział nauk: filozofia naturalna (teoretyczna), związana z przyczyną istnienia i potęgą Ojca - metafizyka (istoty rzeczy), fizyka (natury, siły i przechodnie działania),
(…)
… już wtedy jako racja zarodkowa (ukryta przyczyna) - formy substancjalne ujawniają się w odpowiednim czasie. Prawidłowość rozwoju ma przyczynę w samych ciałach w postaci zarodka, który celowo kieruje rozwojem. Zarodki są myślami bożymi, zaszczepionymi w ciałach.
Krytyka aktywności poznawczej duszy i instrumentalności ciała (neoplatonizm, Augustyn). Receptywność - rzeczy materialne oddziałują na zmysły.
Umysł czynny…
… (doskonale uporządkowane miejsce dla dusz zbawionych i aniołów, pod siedzibą trójcy świętej),
aniołowie (niematerialne duchy [czyste inteligencje], złożone z istoty i istnienia, z których każdy jest gatunkiem [brak materii, zasady jednostkowienia])
Wbrew Awicennie Bóg stwarza wszystko wprost (a nie tylko pierwszą inteligencję, tworzącą świat, wbrew założeniu, że z bożej prostoty może pochodzić tylko prostota, a nie aktualna różnorodność świata).
Człowiek jest ukoronowaniem stworzenia, złożeniem duszy i ciała. Wszystko jest ze względu na człowieka (propter hominem). Dusza rozważana a) jako istota jest niecielesną substancją, przysposobioną do danego ciała, rozważana b) z punktu widzenia ciała jest jego formą (aktem), aktualizującą bezpośrednio materię pierwszą (jedyność formy substancjalnej w bycie…
…, jest substancją zupełną i jednocześnie formą ciała.
Zasadą jednostkowienia (principium individuationis, przyczyną wyróżniania jednostek w ramach gatunku) jest materia połączona z formą (wbrew Arystotelesowi, samej materii, Tomaszowi, materii oznaczonej, i Dunsowi Szkotowi, formie). Forma (substancjalna, ogólna) decyduje o substancji i gatunku.
Wielość form substancjalnych w bycie - formy tworzą hierarchię…
… bycie - każde indywiduum posiada tylko jedną formę substancjalną, bezpośrednio łączącą się z materią pierwszą.
Pojęciom ogólnym odpowiada konkretna, obiektywna rzeczywistość - posiadają podstawę w rzeczy jednostkowej, ogólność formy pochodzi z umysłu.
Substancja poznająca pojęciowo (niematerialnie), jako władza tego poznania (jego aktów) musi być pozbawiona materii (jest formą).
Istnienie wiąże…
… jest istnieniem (istnienie jest istotą Boga i wynika z niej analitycznie), jednakże nie mamy wglądu w istotę Boga, więc dowód ontologiczny jest niemożliwy.
Dowody istnienia boga
1) Fakt istnienia ruchu.
Wszystko, co jest w ruchu, jest wprawiane w niego przez coś. Ruch jest aktualizacją możności bycia w innym miejscu w przestrzeni. Poruszyciel wprawia w ruch o tyle, o ile jest w akcie. Nic nie może samo wprawiać…
…,
- mistycyzm,
- piękno stworzenia,
- racje zarodkowe.
Arystotelizm:
- podział nauk,
- podstawowe pojęcia,
- receptywność poznania,
- abstrakcja i umysł czynny,
- hylemorfizm
DOMINIKANIE
Zakon kaznodziejski, założony w Langwedocji (opanowanej przez Katarów), zatwierdzony 1216. Ortodoksyjna elita intelektualna i społeczna Kościoła, propagująca arystotelizm. 1232 - otrzymanie od papieża wyłączności…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)