To tylko jedna z 2 stron tej notatki. Zaloguj się aby zobaczyć ten dokument.
Zobacz
całą notatkę
IDEOLOGIA [gr.], filoz. słowo utworzone przez A.L. Destutta de Tracy 1796, określające naukę o ideach (rozumianych jako zmysłowe percepcje), która miała opisywać związki zachodzące między nimi, pokazując w jaki sposób z pierwotnych danych zmysłowych powstaje ludzka wiedza i moralność; koncepcji tzw. szkoły ideologów (Destutt de Tracy, P.J.G. Cabanis, J.D. Garat, C.P. Volney, P.C.F. Danou) sławy przydała krytyka ze strony Napoleona I, który zarzucał jej abstrakcjonizm i oderwanie od hist. doświadczenia. Pojęcie ideologii rozpowszechniło się dzięki marksizmowi, w którym ma ono kilka różnych, choć częściowo pokrewnych znaczeń: 1) ogólny system pojęć i postaw, który charakteryzuje społeczeństwo w danej epoce; do tak rozumianej ideologii należałoby wszystko, co nie jest częścią materialnej sfery życia, a więc wszelkie formy myśli: filozofia, religia, nauka, koncepcje moralne i prawne; 2) tzw. fałszywa świadomość, czyli zbiór poglądów, których funkcją jest afirmowanie aktualnego układu ekon.-polit.; poglądy te są przyjmowane za prawdziwe przez ludzi żyjących w tym układzie, choć w istocie powstały one dzięki niemu, a poza nim tracą swoją iluzję prawdziwości; 3) zbiór poglądów wyrażających interesy jakiejś klasy, mobilizujących ją do walki o władzę i uzasadniających utrzymanie władzy w celu przekształcenia rzeczywistości zgodnie z interesem tej klasy i jej widzeniem świata: np. ideologia burżuazji czy komunizm jako ideologia proletariatu. Znaczenie pierwsze przeszło do języka pot., w którym pojęcie ideologii odnosi się do wszelkich idei poza teoriami ściśle naukowymi. Znaczenia drugie i trzecie dały początek bogatej refleksji teoret. (G. Sorel, G. Lukacs, V. Pareto, szkoła frankfurcka, K. Mannheim, J. Habermas, L. Althusser, M. Foucault) nad społ. i kulturowymi uwarunkowaniami ludzkiej wiedzy oraz nad intelektualnymi podstawami społ. i polit. działania. Ideologi rozumie się więc jako zespół symboli, mitów, schematów myślowych i struktur językowych, które kształtują komunikację między ludźmi, odzwierciedlając istniejące polit. i kulturowe hegemonie; z drugiej strony widzi się w niej strategię zmian oraz zespół ideałów nadających kierunek polit. i społ. działaniu. Okresowo pojawiają się poglądy głoszące, że tego rodzaju całościowe wizje mobilizujące zbiorowości do przekształcania świata tracą na znaczeniu w ustabilizowanych społeczeństwach liberalno-demokr.: np. koncepcja kresu ery ideologii pod koniec lat 50. (R. Aron, D. Bell, S.M. Lipset) oraz kresu historii po upadku komunizmu (F. Fukuyama). K. MARKS, F. ENGELS Ideologia niemiecka, Warszawa 1961; J. HABERMAS Teoria i praktyka, Warszawa 1983; G. LUKACS Historia i świadomość klasowa, Warszawa 1988; K. MANNHEIM Ideologia i utopia, Lublin 1992.
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)