WYKŁAD VIII Bałtyk - holocen - tworzenie Bałtyku i nizin nadmorskich.
- wcześniej w plejstocenie:
* pierwszy zalew w trakcie stadiału wielkiego (mazowieckiego), dobrze znane południowe zasięgi, północne mniej; morze holsztyńskie.
* interglacjał eemski - większy zasięg, południowe brzegi stosunkowo dobrze znane, północna granica hipotetyczna - morze eemskie.
* morze elbląskie - ostatni zalew w czasie interstadiału breerub, bardzo duży zasięg morz, znacznie większy niż współczesny zasięg Bałtyku. Jednak to nie miało żadnego wpływu na obecny kształt morza Bałtyckiego.
To co mamy obecnie zaczęło się kształtować pod koniec plejstocenu, kiedy zaczął ustępować lądolód i zaczęły się ruchy izostatyczne. Początkowe fazy powstawania współczesnego Bałtyku: - bałtyckie jezioro lodowe - około 9 tys. lat p.n.e. (Finowie nazywają to morzem, bo zbiornik miał połąćzenie z Morzem Białym).
- morze yolidowe - około 8 tys. lodowiec wycofał się bardziej na północ, zbiornik zyskał połączenie z Morzem Białym i Północnym, chc]araktrystyczna fauna: małż yoldia arctica, brzegi morza dość znacznie przesunięte na północ w stosunku do brzegów obecnych, kilkadziesiąt metrów niższy poziom. Może Yoldiowe ma kilka stadiów, gdy lodowiec się cofa, półwysep Skandynawski zaczyna się podnosić, utrudniony kontakt z morzem Północnym, ale brzegi nadal bardziej na północ niż dziś.
- morze litorinowe (od ślimaka Litorina, litorea) - sięgało dalej na południe nią dzisiejsza linia brzegowa. Mniejsze: - morze limnea, starobałtyckie, Mya (małże)
- aby określić etapy rozwoju Bałtyku, wykonano wiercenia geologiczne i badano w nich zawartą faunę, poza tym określano położenie wałów brzegowych, które dobrze widać w krajobrazie. W oparciu o te badania wyszło:
* 3 etapy (ingresji - poziom wyższy niż obecnie):
a) 1 ingresja holoceńska - wczesnoatlantycka, przełom okresu borealnego i atlantyckiego 8200 - 7800 lat
b) 2 ingresja - późnoatlantycka, 6400 - 6000 lat.
c) 3 ingresja - młodoholoceńska, niedokładnie określony wiek.
*były one przedzielone 2 okresami niższych stanów wód:
a) 7400 - 6400 lat, morze obniżyło się o 2,5 -3 m.
b) poziom jeszcze niższy, obniżył się do około 5 m (niżej niż obecnie).
Była to tak zwana transgresja litolinowa (wg Rosy), zastanawiają się czy nazywać to morzem litolinowym. Efekty zmian poziomu morza: - zmienna baza erozyjna, widać w dolinach rzecznych, do momentu ingresji wiodącym procesem była erozja, potem zaczęły przeważać procesy akumulacji. Różna miąższość osadówróżnie rozmieszczone w profilu poprzecznym i podłużnym: osady wypełniają dolinę do pierwszego stopinia terenowego. W profilu poprzecznym: jeżeli płynęła własną doliną, to była w stanie ją zasypać własnymi osadami, jeżeli rzeka płynęła pradoliną to rzeka osadzała utwory, ale nie była w stanie zasypać całej formy dolinnej swoimi osadami, utrzymywał się podwyższony poziom wód gruntowych, powstawały bagna i torfowiska.
(…)
…
- Niechorze - 0,4 - 0,71 m/rok
Obecnie w niektórych miejscach w celach akumulacyjnych klify zaczynają być wycinane. Od Rowów do Białogóry - mierzeja łebska
Słowiński PN - najpiękniejsze wydmy.
Wydmy ruchome - ewolują z barchanów, w wydmy barchanowo-łukowe i łukowe.. Najwyższe są barchany, najniższe wydmy łukowe, 57% wydmy ruchome, 43 % wydmy stbilne (na obszarze od Rowów do Białogóry). Szybkość rcuhu wydm…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)