WYKŁAD V MŁODSZY TRZECIORZĘD MIOCEN - w dolnym miocenie pierwsze fałdowanie Karpat Zewnętrznych (płaszczowina magurska)
- miocen - wyżynny i górski Polski południowej, niż jako niski 100, duży rów na przedpolu Karpat przez cały miocen zalany w różnym stopniu. Klimat 18-20 stopni, okresy suche i wilgotne, dolny miocen - klimat sawannowy.
- Sudety - dolny miocen to okres spokoju, więc powstaje kolejna powierzchnia zrównań 600-800 m. (dziś jako powierzchnia podstokowa), np.:sawanna Łężycka w G. Stołowych, wycięta w marglach kredowych, w pasie wyżyn bardzo słaba. Ten etap spokoju przerwany został fazą styryjską, kolejnym dźwignięciem Sudetów, znów dość zróżnicowane wysokości, ale dźwignięte są tylko Sudety, a przedgórze nie ruszone.
- w dolnym miocenie dalsze powstawanie kuest i form krasowych
- w Polsce niżowej - bagniska, jeziora, zbiorniki wodne z bujną roślinnością, roślinność kilkakrotnie zasypywana, ostateczne nasypana po fazie styryjskiej - efektem jest formacja brunatnowęglowa - mniej znane Nizina Mazowiecka i zielonogórskie.
PLIOCEN- okres spokoju tektonicznego, znaczne wyrównywanie, ale w obrębie dolin (początek przydolinny) kończy się w środkowym pliocenie końcowymi fazami orogenezy alpejskiej - G. Świętokrzyskie, Sudety.
- obniżenie obszaru centralnej Polski, bardzo rozległy basen sedymentacyjny, inny niż w miocenie (bo wtedy utwory piaszczysto - żwirowe z przewarstwieniami roślinnymi), natomiast w pliocenie utwory ilaste, iły pstre o bardzo różnym zabarwieniu (iły poznańskie); Tzw. depresja centralna - zbiornik przedzielony wałem kujawsko-pomorskim. Materiał skandynawski, sudecki i in.
Trzy powierzchnie zrównań:
- paleogen
- dolny miocen
- pliocen
geolodzy doliczyli się jeszcze 6 mniejszych .
Fazy fałdowania alpejskiego:
faza sawska (oligomiocen) - fałdowanie mas skalnych, które tworzą płaszczowinę magurską (najwyższą) W Karpatach Zewnętrznych + powstanie rozległego obniżenia (rowu przedgórskiego) na przedpolu Karpat, w ciągu całego miocenu były wielokrotne zalewy + powstanie płaszczowiny śląskiej i fałdy dukieskiej. Miocen - przeuwanie się mas skalnych ku północy (dolny miocen) do lini Wisła - Nowy Sącz - Bieszczady.
faza styryjska (środkowy miocen)- fałdowaniem objęte zostały utwory obejmujące utwory Karpat Zewnętrznych, ale także te wypełniające rów przedgórski - po tym okresie u schyłku miocenu - sytuacja przypomina dzisiejszą (dzisiejsze położenie Karpat)
Karpaty Zewnętrzne (Tatry) - ruchy podnoszące, wielkopromienne w fazie sawskiej i styryjskiej.
Znów kilka powierzchni zrównań w Karpatach
- kotliny podkarpackie - rzeźba erozyjno-denudacyjna, zalane morzem Paratetydy, bardzo zróżnicowana północna linia brzegowa, wybrzeże dalmatyńskie, linia brzegowa wyrównana, zróżnicowana głębokość, część głębsza tzw. czasza (sedymentacja ilasta) i płytsza tzw. kreza. 5 liczących się zalewów w rów przedkarpacki (4 od strony bramy Morawskiej, 1 od strony wschodniej). Pozostałości: terasy abrazyjne (360-370m), klify (460-470m), żwirowiska, występujące w G. Zlotych i płd. G. Świętokrzyskich (terasy abrazyjne).
(…)
… się zalewów w rów przedkarpacki (4 od strony bramy Morawskiej, 1 od strony wschodniej). Pozostałości: terasy abrazyjne (360-370m), klify (460-470m), żwirowiska, występujące w G. Zlotych i płd. G. Świętokrzyskich (terasy abrazyjne).
- kształtuje się sieć rzeczna obszaru: efekt wycofującego się morza dolnosarmackiego i konsekwentny spływ rzek za ustępującym morzem - jedna główna rzeka odwadniająca obszar ( do dziś Wisła częściowo zachowuje ten kierunek).
* faza mołdawska (miopliocen) - Karpaty osiągnęły dzisiejszy zasięg i zostały podniesione.
* faza ałtycka ( pliocen)
* faza radańska
* faza wołowska (czwartorzęd)
- występowanie soli na Podkarpaciu - ułożone pokładowo, gipsy- część Niecki Nidziańskiej, tarnobrzeg, siarka - Tarnobrzeg.
- Jura Krakowsko-Częstochowska - Rów Krzeszowicki - widoczna forma…
… - intensywna denudacja:
1. poziom beskidzki - Karpaty zachodnie ( Beskid Śląski, Żywiecki, Gorce)
2. poziom śródgórski - widoczny na przedgórzach i w Beskidach - wys. 450 (część podgórska), 700-1000 w obrębie najwyższych pasm Beskidów.
3. poziom pogórski - 360m (część przedgórska) , 600-800m w centrum pasa Karpat Zewnętrznych.
4. poziom przydolinny - w stosunku do dna doliny: zróżnicowana od zachodu…
... zobacz całą notatkę
Komentarze użytkowników (0)